Zmiany w zakresie kwalifikacji lekarzy uprawnionych do wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich

Dnia 1 marca 2019 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kwalifikacji lekarzy uprawnionych do wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich o stanie zdrowia oraz zakresu i częstotliwości wymaganych badań lekarskich niezbędnych do uzyskania tych orzeczeń. Wprowadzone zmiany oraz ich zakres zostaną przedstawione w niniejszym artykule.

Podstawę prawną dla wprowadzonych zmian stanowi art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, a obejmują one rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 lipca 2016 r. w sprawie kwalifikacji lekarzy uprawnionych do wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich o stanie zdrowia oraz zakresu i częstotliwości wymaganych badań lekarskich niezbędnych do uzyskania tych orzeczeń.

Opis zmian paradoksalnie zacznę od ostatnich postanowień rozporządzenia, aby podkreślić, iż nie ma potrzeby się ich obawiać. § 2 rozporządzenia zmieniającego zapewnia pewien komfort, ponieważ na jego mocy zachowują ważność orzeczenia lekarskie wydane na podstawie dotychczasowych przepisów. „Stare” przepisy należy stosować również do badań rozpoczętych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego. Z kolei nowe regulacje mają być stosowane do badań rozpoczętych po 1 marca 2019 r.

§ 2

1. Orzeczenia lekarskie wydane na podstawie dotychczasowych przepisów zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane.
2. Do badań rozpoczętych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.

W nowym stanie prawnym w § 2 rozporządzenia dodaje ust. 3-5. Ust. 3 reguluje kwestię orzeczeń wydawanych w odniesieniu do dzieci i młodzieży do ukończenia przez nich 19 roku życia. Od 1 marca 2019 r. wspomniane orzeczenie wydawać może również lekarz podstawowej opieki zdrowotnej w oparciu o profilaktyczne badanie lekarskie oraz posiadaną dokumentację medyczną. Na mocy ust. 4 lekarz ten będzie uprawniony do wydania orzeczeń również w odniesieniu do zawodników między 19 i 23 rokiem życia. Zmiany te niewątpliwie zmniejszają stopień sformalizowania całego procesu, ale nie lekceważą jego doniosłości i istoty kompleksowej kontroli stanu zdrowia najmłodszych sportowców. Dodany bowiem § 2 ust. 5 umożliwia lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej skierowanie do lekarza wskazanego w § 2 ust. 1 i 2 pierwotnej treści rozporządzenia, czyli do lekarza specjalisty w dziedzinie medycyny sportowej lub lekarza posiadającego certyfikat ukończenia kursu wprowadzającego do specjalizacji medycyny sportowej. Krok ten będzie możliwy w przypadku konieczności przeprowadzenia badań o szerszym zakresie lub okaże się konieczne do dokonania prawidłowej oceny stanu zdrowia zawodnika.

„3. W odniesieniu do dzieci i młodzieży do ukończenia 19. roku życia orzeczenie może wydać również lekarz podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie profilaktycznego badania lekarskiego (bilansu zdrowia), o którym mowa w wykazie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej wydanym na podstawie art. 31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.2)), oraz posiadanej dokumentacji medycznej.

4.W odniesieniu do zawodników pomiędzy 19. a 23. rokiem życia orzeczenie może wydać również lekarz podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie posiadanej dokumentacji medycznej.

5. W przypadku gdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej stwierdzi, że:

1) zakres badań koniecznych do przeprowadzenia w celu dokonania prawidłowej oceny stanu zdrowia i możliwości bezpiecznego uczestnictwa we współzawodnictwie sportowym wykracza poza zakres profilaktycznego badania lekarskiego (bilansu zdrowia) oraz posiadanej dokumentacji medycznej lub

2) jest to niezbędne w celu dokonania prawidłowej oceny stanu zdrowia i możliwości bezpiecznego uczestnictwa we współzawodnictwie sportowym

– wydaje skierowanie do lekarza, o którym mowa w ust. 1 albo 2, w celu wydania orzeczenia.

Zawężony został również zakres badań specjalistycznych i diagnostycznych, bowiem stary katalog obejmował 15 pozycji, do których zaliczano:

1. pomiary antropometryczne;
2. badania elektrokardiograficzne 12-odprowadzeniowe z opisem;
3. badanie ogólne moczu z oceną osadu;
4. badanie odczynu opadania krwinek czerwonych;
5. badanie morfologii krwi obwodowej wraz ze wzorem odsetkowym;
6. oznaczenie stężenia glukozy w surowicy krwi;
7. ogólne badanie lekarskie wraz z oceną stanu zdrowia jamy ustnej;
8. badanie ortopedyczne;
9. konsultację laryngologiczną;
10. konsultację okulistyczną;
11. badanie ostrości wzroku za pomocą tablic Snellena;
12. konsultację neurologiczną;
13. badanie elektroencefalograficzne;
14. badanie spirometryczne;
15. badanie serologiczne w celu wykluczenia zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C oraz nabytego niedoboru odporności przez oznaczenie obecności antygenu HBs, przeciwciał HCV i przeciwciał HIV.

Z kolei obecnie obowiązujący § 3 ust. 1 pod pojęciem badań specjalistycznych i diagnostycznych nakazuje rozumieć:

1. ogólne badanie lekarskie wraz z oceną stanu uzębienia i oceną ostrości wzroku przy pomocy tablic Snellena;
2. badanie ortopedyczne;
3. badania elektrokardiograficzne 12-odprowadzeniowe z opisem;
4. pomiary antropometryczne;
5. badanie morfologii krwi obwodowej wraz ze wzorem odsetkowym;
6. oznaczenie stężenia glukozy w surowicy krwi;
7. badanie ogólne moczu;
8. badanie spirometryczne;

9. konsultację neurologiczną.

Powyższa zmiana nie wpływa negatywnie na jakość przeprowadzanych badań, gdyż w nowym stanie prawnym do § 3 dodany został ust. 2 umożliwiający lekarzowi zlecenie wykonania innych badań specjalistycznych lub diagnostycznych, wynikających z oceny stanu zdrowia zawodnika i specyfiki danej dyscypliny sportowej.

Dalsze zmiany zostały wymuszone zmianą powyższego katalogu i dotyczą problematyki badań wstępnych, kontrolnych i okresowych.

U osób ubiegających się o wydanie orzeczenia po raz pierwszy przeprowadza się badanie wstępne. Obejmuje ono metody wymienione w § 3 ust. 1 pkt 1-7 w obowiązującym (nowym) stanie prawnym. Dodatkowe obowiązki zostały nałożone na osoby zamierzające uprawiać:

1. płetwonurkowanie – badanie pirometryczne określone w pkt 8,
2. sporty walki – konsultacja neurologiczna określona w pkt. 9.

Warto również wspomnieć, iż w poprzednim stanie prawnym rozróżniano szczególne wymogi dla sportów walki, a także judo, zapasów, taekwondo i boksu. Zawodnicy tych czterech dyscyplin byli obowiązani poddać się badaniom serologicznym w celu wykluczenia zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C oraz nabytego niedoboru odporności przez oznaczenie obecności antygenu HBs, przeciwciał HCV i przeciwciał HIV. W obecnym stanie prawnym sporty walki traktowane są jako jedna grupa, dla której tworzy się jednolite wymagania, a tę korketkę należy oceniać jak najbardziej pozytywnie.

Zmiany nastąpiły również w częstotliwości przeprowadzania badań okresowych. Obecnie należy je przeprowadzać:

1. co 12 miesięcy – w przypadku badań, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 1-7,
2. dodatkowo co 6 miesięcy – w przypadku badań z § 3 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 u zawodników, którzy nie ukończyli 16 roku życia, a wymaga tego stan ich zdrowia lub specyfika sportowego współzawodnictwa,
3. co 24 miesiące – w przypadku badań, o których mowa w § 3 ust. 1 pkt 8 i 9, a zatem specjalnych wymogów dotyczących płetwonurkowania i sportów walki.

Dokonane zostały jeszcze dwie zmiany, które należy odbierać jako chęć zapewnienia większej przejrzystości rozporządzenia. Pierwsza z nich dotyczy uchylenia § 5 starego stanu prawnego, którego treść odpowiada § 3 ust. 2 rozporządzenia w nowym brzmieniu. Drugą jest przeredagowanie §4 ust. 5 rozporządzenia, które w obecnym stanie prawnym w pełni oddaje poprzednią treść i brzmi następująco:

5. Badanie kontrolne obejmuje ogólne badanie lekarskie oraz badania specjalistyczne i diagnostyczne uwarunkowane stanem zdrowia. Badania kontrolne wykonuje się u zawodników, którzy podczas uprawiania sportu doznali urazów, w tym urazów głowy, zmian przeciążeniowych, utraty przytomności lub porażki przez nokaut.”

Wprowadzone zmiany należy oceniać pozytywnie, gdyż czynią procedurę wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich mniej sformalizowaną. Szczególną różnicą odczuje społeczność młodych pasjonatów sportu, których opiekunowie nie muszą się jednak obawiać o jakość badań i weryfikacji stanu zdrowia, gdyż lekarzom przyznano w rozporządzeniu bardzo ważne narzędzie – możliwość wykonania wszystkich badań, których przeprowadzenie jest niezbędne do oceny stanu zdrowia zawodnika.