Jakiś czas temu pisałem o przesłankach usunięcia z nieruchomości urządzeń przesyłowych. Dziś wracam do tematu, powiązanego tym razem z kwestią żądania przesunięcia linii energetycznych, co jest związane z wolą zabudowy działki przez jej właścicieli.
W jednej ze spraw rozpoznanych ostatecznie przez Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny w wyroku z dnia 23 stycznia 2018 r. (sygn. I ACa 276/17, źródło: Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych) sąd ten podtrzymał wyrok pierwszoistancyjny, nakazujący pozwanemu przedsiębiorstwu przesyłowemu usunięcie biegnącej nad działką powodów linii przesyłowej i podtrzymujących ją słupów.
„Stan faktyczny w sprawie nie był sporny w zakresie czasu wybudowania i posadowienia urządzeń przesyłowych wchodzących w skład infrastruktury przesyłowej na działce powodów, braku pozyskania formalnej zgody ówczesnego właściciela, a także braku wyraźnego sprzeciwu właścicieli nieruchomości na rozmieszczenie słupów i linii na przedmiotowej działce i swobodnego dostępu pracowników pozwanego do urządzeń rozlokowanych na gruncie oraz co do możliwości przebudowy. Nadto nie były kwestionowane plany dotyczące wykorzystania działki przez jej właścicieli.
Pozwany podnosił, że przysługuje mu uprawnienie do korzystania z nieruchomości, wynikające ze stosunku użyczenia, który ukształtował się w sposób dorozumiany, poprzez świadome tolerowanie przez właścicieli działki istnienia na ich nieruchomości urządzeń przesyłowych.
W ocenie Sądu pierwszej instancji całokształt okoliczności nie pozwala na stwierdzenie, że w konsekwencji milczenia powodów doszło w sposób konkludentny do zawarcia umowy użyczenia gdyż w realiach panujących w latach 80 w relacjach z przedsiębiorcami przesyłowymi, właściciele nieruchomości w istocie nie występowali w stosunku równorzędnym. Zasadniczo, pomimo istniejących instrumentów prawnych (w tym przepisów dotyczących wywłaszczenia), w okresie stawiania urządzeń na gruncie poprzednika prawnego powodów, objęte zasadą jednolitego funduszu własności państwowej przedsiębiorstwa przesyłowe (obowiązujący do 1 października 1990 r. art. 128 Kc), w istocie, w odbiorze społecznym, traktowane były w sposób zbliżony do organów władzy państwowej, zatem ich działaniom właściciele podporządkowywali się. Świadczy o tym powszechnie znany fakt braku zawierania w takich sytuacjach umów określających relacje pomiędzy przedsiębiorcą a właścicielami oraz, niepodejmowanie stosownych działań zmierzających do wywłaszczenia właściciela nieruchomości w trybie administracyjnoprawnym.
Sąd uznał, że właściciel nieruchomości nie miał możliwości realnego podjęcia decyzji w sprawie wybudowania i przebiegu urządzeń przesyłowych. Został postawiony przed faktem dokonanym, rozpoczęcia prac i w ich efekcie posadowienia elementów infrastruktury przesyłowej na jego nieruchomości bez rzeczywistej i potencjalnie skutecznej możliwości wyrażenia sprzeciwu. W tym stanie faktycznym nie można uznawać jego milczenia, za zgodę na zawarcie umowy użytkowania.
Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za uzasadnione w zakresie żądania głównego i zobowiązał pozwanego do usunięcia przebiegu urządzeń przesyłowych przez nieruchomość powodów odraczając na podstawie art. 320 KPC termin wykonania tego obowiązku na okres dwóch lat.”
Sąd Apelacyjny zmienił wyrok tylko w zakresie czasu przewidzianego zmianę przebiegu urządzeń, wydłużając go do dwóch lat. W pozostałym zakresie apelację przedsiębiorstwa przesyłowego oddalił. Sąd drugiej instancji podkreślił też, że „niesposób również uznać za uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd art. 5 Kc poprzez jego niezastosowanie ze względu na nadużycie prawa przez powodów. Wieloletnie znoszenie przez właścicieli nieruchomości bezprawnego korzystania z ich nieruchomości przez pozwaną Spółkę lub jej poprzedników prawnych, bez podejmowania jakiejkolwiek inicjatywy w celu zalegalizowania istniejącego stanu faktycznego, bez płacenia właścicielom należnego wynagrodzenia za korzystanie z ich własności i ostatecznie domaganie się od właścicieli nieruchomości pokrycia kosztów przebudowy linii energetycznej, która służy pozwanej Spółce do prowadzenia odpłatnej działalności gospodarczej, wskazuje że jedynie pozwanej Spółce można przypisać niczym nie usprawiedliwione działanie sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc.”
Powyższy wyrok stanowi przykład prowłaścicielskiego podejścia sądów do kwestii ochrony ich własności przed działaniami przedsiębiorców przesyłowych. Praktyka pokazuje jednak, że wspomniany jak wyżej art. 5 Kc wykorzystywany jest nierzadko przeciwko właścicielom nieruchomości, o czym wspominałem w blogu cytowanym na początku tego wpisu.
