Jeszcze w XIX w., walki bokserskie nie odbywały się w takim kształcie jak dziś. Przede wszystkim, walki odbywały się bez użycia rękawic, na gołe pięści, a poszczególne pojedynki trwały nawet po kilka godzin. Wszystko zmieniły tzw. Queensberry Rules, obowiązujące powszechnie od 1872 r., opracowane wcześniej przez markiza Queensberry - Johna Douglasa, które to zasady unowocześniły zasady boksu (m.in wprowadzenie obowiązku noszenia rękawic, skrócenie czasu trwania pojedynków) upodabniając tę dyscyplinę do tej, którą znamy teraz.
Jednakże w XXI w., nastąpił swoisty renesans tradycyjnych i pierwotnych walk na gołe pięści. Dla wielu widzów, współczesny boks stał się zbyt zachowawczy, a w konsekwencji - zbyt mało widowiskowy. Poważną konkurencją stały się i nadal są - inne sporty walki w postaci mieszanych sztuk walki oraz walk na gołe pięści (bare-knuckle fighting). Szerokim echem - wchodząc w ten sposób do sportowego mainstreamu - odbiły się gale organizowane m.in przez brytyjską organizację Bare Knuckle Boxing (BKB) oraz szczególnie przez amerykańską organizację Bare Knuckle Fighting Championship (BKFC). Warto zatrzymać się przy tej drugiej, gdyż zasadniczo walki na gołe pięści były nielegalne na terenie całych Stanów Zjednoczonych, aż do ich zalegalizowania przez stan Wyoming w 2018 r. W tym samym roku BKFC zorganizowało swoją premierową galę, która odbyła się 02.06.2018 r. w mieście Cheyenne, w stanie Wyoming.
Amerykańska federacja cieszy się aktualnie największą estymą wśród wszystkich innych organizacji promujących walki na gołe pięści. Mimo, iż ten rodzaj pojedynków niejako z automatu może przywoływać skojarzenia z krwawymi i brutalnymi walkami bez jakichkolwiek zasad - nie jest to zazwyczaj zgodne z prawdą. BKFC reguluje zasady swoich pojedynków w poniższy sposób (tłumaczenie na j.polski):
- Zawodnicy mogą owijać i oklejać taśmą nadgarstek, kciuk i śródręcze. Żadna gaza ani taśma nie może być w odległości mniejszej niż 1 cal (25 mm) od knykci.
- Zawodnicy będą "trzymać się linii". Są dwie linie, oddalone od siebie o 3 stopy (91 cm), na środku ringu, gdzie fighterzy będą rozpoczynać każdą rundę. Przednia stopa będzie na linii, a sędzia poinstruuje fighterów, aby "podnieśli gardę", co oznacza początek walki/rundy.
- Ciosy są jedynymi dozwolonymi uderzeniami i muszą być zadawane zamkniętą pięścią (bez kopnięć, łokci, kolan i grapplingu)
- W klinczu, zawodnik może próbować wydostać się z niego, używając otwartej dłoni. Jeśli podczas klinczu nastąpi trzysekundowa przerwa w akcji, sędzia rozdziela zawodników.
- Zawodnik, który zostanie znokautowany, ma 10 sekund, aby stanąć na nogi, albo sędzia przerwie walkę. Nie wolno uderzać powalonego zawodnika. Każdy zawodnik, który to zrobi, zostanie zdyskwalifikowany, a jego wypłata zostanie wstrzymana. Podczas gdy jeden zawodnik leży na deskach, drugi zawodnik zostanie poinstruowany, aby udać się do neutralnego narożnika.
- Jeśli zawodnik doznał rozcięcia, a krew utrudnia mu widzenie, sędzia może ogłosić przerwę i dać zawodnikowi 30 sekund na zatrzymanie krwawienia. Jeśli rozcięcie nie może zostać opanowane, a krew utrudnia widzenie, sędzia zatrzymuje walkę i przyznaje zwycięstwo drugiemu zawodnikowi.
- Walki składają się z dwuminutowych rund, a każda walka będzie trwała 5 rund.
- Strój: Wszyscy zawodnicy muszą posiadać ochraniacz na krocze, szczękę, spodenki bokserskie oraz buty bokserskie/zapaśnicze
- Od wszystkich zawodników oczekuje się, że dadzą z siebie 100% wysiłku i będą zachowywać się w pełni sportowo.
Powyższy regulamin nakłada bardziej precyzyjny obraz na rzeczywistość, która panuje podczas walk na gołe pięści. Niewątpliwie mamy tu do czynienia z większą kontuzjogennością i podatnością na urazy niż w klasycznym wydaniu boksu, a jest to spowodowane brakiem rękawic, które w oczywisty sposób rzutują na zwiększone obrażenia głowy i tułowia oponenta, ale - o czym często się zapomina - narażają dłonie i nadgarstki zawodników na bolesne złamania w wyniku wyprowadzanych przez nich ciosów.
Z drugiej strony, w zakresie takim, jakim jest to możliwe - istnieją skodyfikowane zasady odbywania się pojedynków, które starają się chronić życie i zdrowie zawodników. We współczesnym świecie, kibic domaga się emocji i wrażeń. Jako społeczeństwo doszliśmy do takiego momentu, w którym rozrywka niejako przenika się i graniczy z ryzykiem oraz niebezpieczeństwem. Bodźce, które będą zadowalać widza są przenoszone z roku na rok na coraz wyższy poziom ekstremalności, co w dalszej przyszłości może być opłakane w skutkach.
Pewnego rodzaju pośrednim efektem tego zjawiska jest niestety tragiczna śmierć zawodnika BKFC - Justina Thorntona, który wskutek feralnego upadku po otrzymaniu ciosu nokautującego na gali odbytej 20.08.2021 r. w Biloxi, doznał kontuzji kręgosłupa, która w efekcie okazała się być dla niego śmiertelnym urazem.
Jak to wygląda w Polsce?
Wpierw warto pochylić się nad kwestią legalności walk na gołe pięści w naszym kraju. Punktem wyjścia będzie tu dla nas kontratyp (czyli okoliczność, która wyłącza karną bezprawność czynu - w efekcie czego czyn, który w standardowych okolicznościach byłby niezgodny z prawem, staje się z nim zgodny) tzw. dozwolonego ryzyka sportowego, który jest kontratypem pozaustawowym, nieuregulowanym w przepisach. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny[1] - “Jest oczywiste, że w ramach sportowego współzawodnictwa rodzi się pewne ryzyko z nim związane, które może doprowadzić do negatywnych konsekwencji dla jego uczestników (np. uszkodzenia ciała). Ryzyko to jest zróżnicowane, w zależności od uprawianej dyscypliny sportowej; zdecydowanie wysokie w sportach walki (np. boks, karate, zapasy), a znikome np. w wypadku gry w szachy.” Tym samym fakt spowodowania wspomnianych negatywnych konsekwencji podczas uprawiania danej dyscypliny sportu nie może powodować ujemnych skutków prawnokarnych dla osoby, która te konsekwencje spowodowała.
W ten sposób, jeśli podczas rywalizacji sportowej (np. walki bokserskiej, meczu piłki nożnej, czy meczu koszykówki) dochodzi do poważnego uszczerbku na zdrowiu, bądź utraty życia zawodnika, to bez względu na to, czy inni zawodnicy przyczynili się do tego faktu - nie będą ponosili oni odpowiedzialności karnej z tego tytułu. Niemniej, muszą do tego być spełnione określone warunki, spośród których wymienia się w doktrynie m.in takie[2] jak:
– zgodność zachowania zawodnika z regułami gry
– akceptację przez państwo danej dziedziny sportu (jej legalność),
– kierowanie się celem sportowym,
– zgodę uczestnika na udział w danych zawodach
W kwestii akceptowania dyscypliny przez państwo, należy podkreślić, iż polskie prawodawstwo nie zakazuje w żadnych swoich przepisach organizowania walk na gołe pięści. Jest to odmienna sytuacja do Francji - w której z kolei przez lata było zakazane organizowanie gal MMA, co zmieniło się w 2019 r.
Ponadto warto by było pochylić się nad art. 2 ust. 1 ustawy o sporcie - “Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach.” Przesłanki zawarte w tej regulacji nie wydają się kolidować z ideą bare-knuckle fighting, mimo stosunkowo dużej brutalności tej dyscypliny, co sprawia że tego typu pojedynki są uznawane za legalne w świetle naszego porządku prawnego.
Najpopularniejszą polską organizacją promującą walki na gołe pięści jest “Gromda”, która z dość dużym sukcesem komercyjnym organizuje swoje gale od ponad dwóch lat i również posiada publicznie dostępny - krótki spis zasad, które są przestrzegane podczas ich walk. Pojedynki na “Gromdzie” odbywają się na zmniejszonym ringu bokserskim, trwają 4 rundy, przy czym następna - piąta runda odbywa się bez limitu czasowego, aż do nokautu albo poddania się jednego z zawodników. Szczęśliwie - do tej pory podczas przeszło dziesięciu odbytych gal organizacji, nie doszło do żadnych śmiertelnych wypadków wśród walczących pięściarzy.
Źródła:
https://www.bkfc.com/rules
Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1599).
- Mozgawa, 11. Dozwolone ryzyko sportowe [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
[1] M. Mozgawa, 11. Dozwolone ryzyko sportowe [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
[2] M. Mozgawa, 11. Dozwolone ryzyko sportowe [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
