Aktualne brzmienie ustawy o sporcie zawiera regulacje, które przyznają szczególne uprawnienie ministrowi właściwemu do spraw kultury fizycznej do przyznania stypendium sportowego również członkowi kadry narodowej, który nie osiągnął odpowiedniego wyniku sportowego. Jakie są zasady i warunki realizacji tego uprawnienia przez ministra?
Tło nowelizacji ustawy o sporcie
Regulacja, o której mowa znajduje się w art. 32a ustawy o sporcie. Trzeba uznać ją za stosunkowo „nowy” przepis. Do ustawy o sporcie został bowiem dodany na mocy ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o zmianie ustawy o sporcie oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Nowelizacja dokonana tą ustawą była najdalej idącą od początku obowiązywania ustawy o sporcie i znalazła swe źródło w identyfikacji przez ustawodawcę szeregu obszarów wymagających zmian[1].
Samo zaś wprowadzenie art. 32a stanowi realizację postulatu środowiska sportowego w zakresie wsparcia sportowców, którzy z różnych względów nie osiągnęli wyników sportowych kwalifikujących ich do uzyskania stypendium sportowego. Ustawodawca zauważył przy tym, że sport to nie tylko zwycięstwa, ale jego nieodłącznym elementem jest również ryzyko wystąpienia szeregu nieprzewidzianych zdarzeń, które mogą bezpośrednio determinować wyniki osiągane przez sportowców. Ważny jest przy tym również kontekst rywalizacji sportowej na najwyższym poziomie. Osiąganie najlepszych wyników wymaga wieloletnich przygotowań. Sam udział i wynik osiągnięty w zawodach najwyższej rangi nie musi przy tym stanowić oczywistego odzwierciedlenia przygotowań i wysiłku włożonego przez sportowca. Składa się na nie o wiele więcej czynników.
Co istotne jednak, możliwość uzyskania stypendium sportowego przed wprowadzeniem art. 32a była uzależniona właśnie od wyniku osiągniętego na zawodach najwyższego szczebla odbywających się raz do roku lub nawet rzadziej. W obliczu tego, że dla szerokiego grona sportowców, stypendium sportowe stanowi główne źródło utrzymania, brak jego uzyskania niejednokrotnie oznaczał niemożność kontynuowania kariery sportowej. Celem przeciwdziałania tym negatywnym zjawiskom nasz ustawodawca wprowadził możliwość przyznania stypendium członkom kadry narodowej pomimo braku wyników sportowych.
Jakie są podstawowe zasady przyznania stypendium sportowego pomimo braku wyników sportowych?
Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 32a ust. 1 ustawy o sporcie: Minister właściwy do spraw kultury fizycznej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może przyznać członkowi kadry narodowej, który nie osiągnął wyniku sportowego, o którym mowa w art. 32 ust. 1, stypendium sportowe na okres do 12 miesięcy, w wysokości nieprzekraczającej 2-krotności podstawy określonej w art. 32 ust. 1b.
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie z wyżej wskazanym przepisem kompetencję do przyznania stypendium sportowego pomimo braku wyników sportowych ma wyłącznie minister właściwy do spraw kultury fizycznej. Stypendium może natomiast zostać przyznane jedynie zawodnikowi posiadającemu status członka kadry narodowej.
Ustawodawca zdecydował się również wprowadzić kryterium wieku dla beneficjentów stypendium. Może ono zostać przyznane tylko takim zawodnikom, którzy ukończyli 16 lat i jednocześnie nie ukończyli 23 lat. Ograniczony jest również okres pobierania i wysokość stypendium. Stypendium może zostać bowiem przyznane na okres maksymalnie do 12 miesięcy i w wysokości nieprzekraczającej 2-krotności podstawy, której aktualna wartość wynosi 2300 zł.
Ponadto, zgodnie z art. 32a ust. 2 ustawy o sporcie stypendium może otrzymać członek kadry narodowej, który zobowiąże się w formie pisemnej do realizacji programu przygotowań do igrzysk olimpijskich, igrzysk paraolimpijskich lub igrzysk głuchych albo programu przygotowań do mistrzostw świata lub mistrzostw Europy, opracowanego przez właściwy polski związek sportowy, oraz do udziału w tych zawodach. Dodatkowo, do stypendium przyznawanego w tym trybie, z mocy art. 32a ust. 3 ustawy o sporcie stosuje się również odpowiednio ogólne zasady przyznawania stypendiów wyrażone w przepisach art. 32 ust. 1a-6 i przepisy wydane na podstawie art. 32 ust. 7.
Jak rozumieć „szczególnie uzasadnione przypadki”?
Kwestia zaistnienia wskazanych w przepisie art. 32a ust. 1 ustawy o sporcie „szczególnie uzasadnionych przypadków” stanowi więc główną przesłankę przyznania stypendium sportowego. Sama jednak ustawa o sporcie nie doprecyzowuje ani nie wskazuje katalogu zdarzeń wpisujących się w normę owych przypadków. Należy to poczytywać jako celowy zabieg ustawodawcy, którego intencją było przyznanie ministrowi odpowiedniego narzędzia do analizy każdego indywidualnego przypadku sportowca i elastycznego podejścia w kwestii podejmowania decyzji o przyznaniu stypendium.
Na szerokie spektrum zdarzeń aktualizujących spełnienie przesłanki zaistnienia „szczególnie uzasadnionych przypadków” wskazali autorzy uzasadnienia nowelizacji ustawy o sporcie wymieniając „kontuzję, niekontrolowany upadek, wykluczenie z rywalizacji, uszkodzenie sprzętu, przekroczenie strefy zmian, zgubienie pałeczki, przekroczenie toru jazdy lub biegu itp.”. Wskazany przez autorów uzasadnienia katalog zdarzeń jest ściśle związany z udziałem w samych zawodach. Natomiast posłużenie się przez ustawodawcę klauzulą generalną, za jaką należy uznać „szczególnie uzasadnione przypadki” nakazuje też uznać, że zaktualizowanie się przesłanki umożliwiającej przyznanie stypendium wykracza poza okoliczności związane z samym udziałem w zawodach i może dotyczyć właściwie każdej, szczególnej sytuacji, w której znalazł się sportowiec.
Poprzez wprowadzenie art. 32a do ustawy o sporcie, minister właściwy do spraw kultury fizycznej zyskał skuteczne narzędzie do reagowania i udzielenia wsparcia członkom kadry narodowej w nadzwyczajnych przypadkach. Szczególny tryb przyznawania stypendium może w szczególności pozwolić na kontynuowanie realizacji programu przygotowań do igrzysk olimpijskich, igrzysk paraolimpijskich, igrzysk głuchych lub przygotowań do mistrzostw świata lub Europy.
[1] Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o sporcie oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów
