Ekstraklasowe rozgrywki sezonu 2018-2019 dobiegły końca. Sportowe emocje i niepewność, co do finalnego układu tabeli towarzyszyły kibicom do ostatniej kolejki. Największa uwaga, także bukmacherów, z pewnością została poświęcona korespondencyjnej rywalizacji o tytuł mistrzowski oraz utrzymanie w lidze. Okazuje się jednak, iż niecodzienną popularnością cieszył się również mecz o 12 lokatę pomiędzy Śląskiem Wrocław, a Arką Gdynia, co zwróciło uwagę Rzecznika Dyscyplinarnego PZPN.
20 maja 2019 r. światło dzienne ujrzała informacja o wszczęciu przez niego postępowania wyjaśniającego w związku z „podejrzanymi” i „nietypowymi” próbami dokonania zakładów bukmacherskich na tzw. zdarzenia meczowe w trakcie wyżej wymienionego starcia. Przedmiotem owych zakładów miały być w szczególności otrzymywane przez zawodników żółte i czerwone kartki. Przypomnę, że upomnienie otrzymali Augusto (Śląsk), Zarandia (Arka), Vejinović (Arka), oraz dwukrotnie Deja (Arka), przez co został zmuszony do opuszczenia boiska.
Prowadzone postępowanie ma za zadanie ustalić, czy mogły w niniejszej sprawie zostać spełnione przesłanki, o których mowa w art. 46 i 47 ustawy o sporcie (dalej: Ustawa)[1], a także art. 107 Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN (dalej: Regulamin)[2].
Art. 46 ustawy o sporcie
- Kto, w związku z zawodami sportowymi organizowanymi przez polski związek sportowy lub podmiot działający na podstawie umowy zawartej z tym związkiem, lub podmiot działający z jego upoważnienia, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści albo jej obietnicy żąda w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik lub przebieg tych zawodów,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
- Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w ust. 1 udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej.
- W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w ust. 1 lub 2
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
- Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 lub 2 przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę lub udziela takiej korzyści albo jej obietnicy lub takiej korzyści albo jej obietnicy żąda,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 47 ustawy o sporcie
Kto, mając wiadomość o popełnieniu czynu zabronionego określonego w art. 46, bierze udział w zakładach wzajemnych dotyczących zawodów sportowych, do których odnosi się ta wiadomość, lub ujawnia tę wiedzę w celu wzięcia udziału przez inną osobę w takich zakładach,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Przywołane przepisy dość jasno wskazują, że polski ustawodawca przewidział odpowiedzialność karną zarówno dla osób, które przyjmują określone korzyści majątkowe lub osobiste w zamian za nieuczciwe zachowanie (art. 46 ust. 1), jak i te, które dane korzyści oferują (art. 46 ust. 2). Z kolei artykułem 47 ustanowiono karę wobec osób wykorzystujących wiedzę o „ustawionych” meczach przy zawieraniu zakładów wzajemnych. Nie ma przy tym znaczenia czy osoba taka związana jest w jakikolwiek sposób ze światem sportu. Odpowiedzialności karnej w tym przypadku może podlegać każdy.
Co ważne, przed 8 grudnia 2015 r. istniałyby znaczące trudności w zastosowaniu przepisów Ustawy w tego typu sprawie. Wszystko przez inne brzmienie art. 46 ust 1 in fine. Ówcześnie karę można było ponieść wyłącznie w przypadku podejmowania nieuczciwych działań mających wpływ na wynik zawodów. Ponieważ zdarzenia meczowe takie jak np. upomnienie żółtą kartką nie mają bezpośredniego wpływu na ostateczny wynik meczu, jednakże mogą zmienić obraz spotkania (zawodnik zmuszony jest do mniej agresywnej gry lub zostaje zmieniony), koniecznym było uszczelnienie ustawy w tym zakresie. Nowelizacją z roku 2015[3] dokonano tego poprzez modyfikację ust. 1, przewidującą karę również za nieuczciwe zachowanie mogące mieć wpływ na „przebieg tych zawodów”.
Przechodząc na grunt wewnętrznych przepisów PZPN, kluczowym w przedmiotowym postępowaniu będzie wspomniany powyżej art. 107 Regulaminu.
Art. 107 Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN
§ 1. Kto czyni przygotowania, usiłuje lub dopuszcza się nieuczciwego zachowania, mogącego mieć wpływ na przebieg zawodów piłkarskich lub zdarzenia będące przedmiotem zakładów bukmacherskich, podlega
a) karze pieniężnej nie niższej niż 10.000 zł,
b) karze czasowego zakazu udziału we wszelkiej działalności związanej z piłką nożną w wymiarze nie niższym niż 6 miesięcy,
c) wykluczeniu z PZPN
§ 2. Za opisane w § 1 postępowania osoby fizycznej, kluby podlegają:
a) karze pieniężnej,
b) weryfikacji zawodów jako walkower,
c) anulowaniu wyniku meczu,
d) zawieszeniu lub pozbawieniu licencji,
e) przeniesieniu zespołu do niższej klasy rozgrywkowej,
f) pozbawieniu tytułu Mistrza Polski, Wicemistrza Polski lub Zdobywcy Pucharu Polski, Pucharu Ligi lub Superpucharu,
g) wykluczeniu z PZPN.
§ 3. Za uczestnictwo osób podlegających niniejszemu regulaminowi dyscyplinarnemu w zakładach bukmacherskich, zawieranych w kraju lub zagranicą, odnoszących się do wszystkich meczów piłkarskich, rozgrywanych z udziałem drużyn krajowych w kraju i zagranicą wymierza się kary:
a) kara pieniężna od 1.000 zł,
b) zawieszenie lub pozbawienie licencji,
c) skreślenie z listy sędziów, delegatów lub obserwatorów,
d) karze czasowego zakazu udziału we wszelkiej działalności związanej z piłką nożną
e) wykluczenie z PZPN.
Jak widać Regulamin bezpośrednio koresponduje z postanowieniami Ustawy, co do czynów objętych odpowiedzialnością, aczkolwiek odnosi się do innych podmiotów. Lektura art. 2 Regulaminu pozwala stwierdzić, iż jego normami objęci są tylko członkowie PZPN, zawodnicy, trenerzy, instruktorzy, sędziowie piłkarscy, członkowie sztabu szkoleniowego, pośrednicy transakcyjni, obserwatorzy, delegaci i działacze piłkarscy. Gdyby postępowanie Rzecznika Dyscyplinarnego ujawniło, że związanymi z analizowanymi zakładami bukmacherskimi są osoby należące do ww katalogu, wówczas mogłyby one odpowiadać na podstawie Ustawy i Regulaminu.
Zgłębiając obowiązujące obecnie regulacje krajowe oraz związkowe, trzeba stwierdzić, że czyny dotyczące tzw. match-fixingu, podlegają surowym sankcjom, bez względu czy dopuszczają się ich osoby bezpośrednio związane z danym wydarzeniem sportowym, czy osoba trzecia. Rozwiązania takie można uznać za rozsądne, bowiem na „ustawianie” meczów, podobnie jak doping, nie może być miejsca we współczesnym sporcie. Czy jednak do naruszenia przepisów doszło w tym przypadku? Na odpowiedź trzeba poczekać do końca postępowania.
[1] Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1263).
[2] Regulamin Dyscyplinarny Polskiego Związku Piłki Nożnej, t.j. uwzględniający zmiany z dnia 7 grudnia 2018 r.
[3] Ustawa z dnia 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o sporcie oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1321)
