W dzisiejszym wpisie poruszam sytuację związaną z nabyciem ruchomości od nieuprawnionego, która w przypadkach opisanych w art. 169 Kodeksu cywilnego skutkuje nabyciem prawa własności. W blogu oparłem się na nieprawomocnym jeszcze wyroku z dnia 18 września 2014 r. Sądu Okręgowego w Legnicy (sygn. I C 37/12, źródło: Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych). Stan faktyczny w tej sprawie był o tyle nietypowy dla standardowego zastosowania art. 169 Kc, że chodziło o zbycie przez nabywcę przedsiębiorstwa w postępowaniu upadłościowym ruchomości, która została z masy upadłości wyłączona.
Co do zasady przepisy prawa upadłościowego stanowią, iż sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej (art. 313 ust. 1 zd. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego). Prawo własności nabywcy pozostaje zatem w oderwaniu od prawa własności upadłego, a nadto nabywca nabywa wierzytelność bez żadnych obciążeń. W związku z powyższym, przeciwko nabywcy nie można podnosić zarzutów co do ważności nabycia. W tym zatem znaczeniu nabycie ma charakter pierwotny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2012 r., sygn. V CSK 219/11).
Sąd Okręgowy w Legnicy zauważył jednak, że skoro przejęcie ruchomości na własność przez wierzyciela jest rodzajem nabycia, w konsekwencji, mają do niego zastosowanie ogólne pojęcia Kodeksu cywilnego, w tym także pojęcie dobrej i złej wiary (art. 169 – 170 Kc). Mimo zatem, że przejęcie to następuje ex lege i ma charakter pierwotny, dopuszczalne jest przeciwko nabywcy nawet roszczenie windykacyjne oparte na zarzucie nabycia w złej wierze (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 sierpnia 1995r., sygn. I ACr 570/95, OSA 1997/2/12).
Sąd ustalił w sprawie, że z zebranego w toku procesu materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że pozwany wiedział, iż opisana ruchomość (będąca całkiem sporych rozmiarów – chodziło o linię technologiczną do cynkowania) nie wchodzi w skład przedsiębiorstwa upadłej spółki, lecz jako wyłączona z masy upadłości, i stanowi własność strony powodowej. Pozwany miał zatem pełną świadomość, iż wskazane ruchomości nie mogły zostać mu sprzedane przez syndyka, który nie dysponował w stosunku do nich tytułem prawnym. Powyższe z kolei, prowadzi do konkluzji, iż pozwany, sprzedając przedmiotową ruchomość, obejmował świadomością również fakt, iż sprzedaje rzecz, do której nie posiada tytułu prawnego.
W świetle ustalonych przez Sąd okoliczności niewątpliwie nie doszło do skutku prawnego w postaci nabycia przez pozwanego ruchomości wskazanych w pozwie, o którym stanowi art. 169 § 1 Kc.
Sąd ustalił, iż pozwany jako „nabywca” spornej ruchomości, działał w złej wierze. Tym samym, nie nabył on prawa własności przedmiotowych urządzeń ruchomych, które nadal stanowiły własność strony powodowej.
Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, który, powołując się na treść z art. 55[1] pkt 2 i 55[2] Kc, argumentował, iż skoro nabył przedsiębiorstwo upadłej spółki, to tym samym, jego własnością stały się wszystkie przedmioty znajdujące się na terenie zakładu, w tym sporna ruchomość.
Sąd uznał taką argumentacja jako oczywiście bezzasadną, albowiem przepis art. 55[2] Kc, zgodnie z którym, czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko co wchodzi w skład tego przedsiębiorstwa, odnosi się do składników należących do danego przedsiębiorstwa. Skoro zatem na mocy stosownego postanowienia sądu rejonowego sporna nieruchomość została wyłączona z masy upadłości, oczywistym jest, iż nie wchodziła ona w skład jej przedsiębiorstwa. Tym samym, syndyk masy upadłości nie mógł skutecznie zbyć wskazanych urządzeń na rzecz pozwanego. Nie posiadał on bowiem w stosunku do niej żadnego tytułu prawnego.
Mając na uwadze przedstawioną argumentację, powództwo należało uznać za uzasadnione. Pozwany swoim postępowaniem niewątpliwie wyczerpał znamiona art. 415 Kc. W świetle ustalonych przez Sąd okoliczności nie budziło wątpliwości, iż pozwany działał w sposób zawiniony, albowiem miał pełną świadomość, iż dokonuje zbycia rzeczy, stanowiącej własność strony powodowej. Wątpliwości Sądu nie budziła także okoliczność, iż poprzez zbycie na rzecz osoby trzeciej przedmiotów stanowiących własność strony powodowej, pozwany wyrządził stronie powodowej szkodę. Niewątpliwe jest także istnienie związku przyczynowego pomiędzy jego działaniem a szkodą wyrządzoną powodowej spółce.
W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione w całości.
