Temat licencji trenerskich w piłce nożnej w Polsce, kosztów kursów, niewystawiania przez kluby niższych klas trenerów z odpowiednimi licencjami czy wreszcie deregulacji zawody trenera sprzed kilku, czy pozbawienia uprawnień trenerskich absolwentów akademii wychowania fizycznego lub kierunków wychowania fizycznego na rozmaitych uczelniach od dawna elektryzują środowisko piłkarskie, o czym świadczy liczba pytań zadawanych przez Czytelników portalowi prawosportowe.pl, dlatego pomyśleliśmy, że warto przyjrzeć się i omówić najważniejsze postanowienia nowej „uchwały trenerskiej” Zarządu PZPN, bo tak popularnie bywa ona nazywana.
Mowa tu o Uchwale nr I/9 z dnia 30 stycznia 2024 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie licencji trenerskich uprawniających do prowadzenia zespołów uczestniczących w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce (dalej: Uchwała). Na początek kilka postanowień ogólnych. Już w art. 1 Uchwały określony został cel jej ustanowienia, bowiem „Niniejsza uchwała określa zasady/procedury: przyznawania, odmowy przyznania, przedłużania, zawieszania lub pozbawiania licencji uprawniających do prowadzenia przez trenerów zespołów uczestniczących w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce (rozgrywki PZPN i Wojewódzkich Związków Piłki Nożnej).”, a ponadto „Ilekroć w niniejszym dokumencie jest mowa o stanowisku czy roli w piłce nożnej w męskiej formie, odnosi się również do formy żeńskiej.”
Definicję „licencji trenerskiej” znajdujemy w art. 3 Uchwały. „Licencją w rozumieniu niniejszej Uchwały jest zezwolenie udzielone trenerowi na prowadzenie zespołu uczestniczącego w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce, który uzyskał uprawnienia zgodnie ze strukturą licencjonowania trenerów obowiązującą w PZPN, przy uwzględnieniu postanowień Konwencji Trenerskiej UEFA w sprawie wzajemnego uznawania kwalifikacji trenerskich oraz właściwej uchwały Zarządu PZPN w sprawie organizacji kursów kształcenia trenerów piłki nożnej.”
Patrząc a contrario na art. 2 Uchwały, trener może prowadzić zespół uczestniczący w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce tylko wówczas gdy posiada ważną licencję trenerską. Obowiązek posiadania takiej licencji spoczywa na trenerze, a nie np. na klubie, zaś prowadzenie zespołu bez posiadania ważnej licencji jest zabronione i stanowi naruszenie dyscypliny związkowej. Od tej zasady są oczywiście wyjątki, ale są to sytuacje i tryby szczególne określone w Uchwale.
Jakie trzeba spełnić warunki by być trenerem prowadzącym zespół uczestniczący w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce? W art. 4 ust. 1 Uchwały nr I/9 z dnia 30 stycznia 2024 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie licencji trenerskich uprawniających do prowadzenia zespołów uczestniczących w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce.
Trenerem może być osoba, która kumulatywnie (łącznie) spełnia poniższe warunki:
- po pierwsze, posiada ważną licencję trenera wydaną w trybie Uchwały,
- po drugie, posiada pełną zdolność do czynności prawnych (zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego);
- po trzecie, korzysta z pełni praw publicznych (nie zostały jej te prawa odebrane np. wyrokiem sądu karnego);
- po czwarte, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o którym mowa w art. 46-50 Ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie lub przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu (rozdział XIX), przeciwko wolności (rozdział XXII) z wyjątkiem art. 192 i art. 193, przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości (rozdział XXV), przeciwko rodzinie i opiece (rozdział XXVI) z Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny;
- po piąte, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa, o których mowa w art. 189a i art. 207 Kodeksu Karnego oraz w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
- po szóste, nie jest osobą wobec której został orzeczony zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, uprawianiem sportu, opieką lub kontaktem z dziećmi lub wykonywania wszelkich lub określonych zawodów lub działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, uprawianiem sportu, opieką i kontaktem z dziećmi;
- po siódme, nie jest osobą wobec której został prawomocnie orzeczony środek karny w postaci zakazu działalności w piłce nożnej (wykonywania określonej działalności), chyba że nastąpiło zatarcie skazania lub nie jest osobą, która podlega karze bezwzględnej dyskwalifikacji lub zakazowi udziału we wszelkiej działalności związanej z piłką nożną, orzeczonej przez organy dyscyplinarne PZPN;
- po ósme, nie toczy się wobec niej postępowanie dyscyplinarne za przewinienia określone w rozdziale V Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN lub nie orzeczono prawomocnie jej odpowiedzialności za te przewinienia (do tych przewinień należą: korupcja czynna i bierna, Match-Fixing i niedozwolone zakłady bukmacherskie, uczestnictwo w zakładach bukmacherskich, wpływanie na wynik meczu, popełnienie czynów, mających na celu bezprawne osiągnięcie korzyści oraz zaniechanie zawiadomienia o korupcji w piłce nożnej, match-fixingu lub innych działaniach związanych z wpływaniem na wynik zawodów – przyp. Prawosportowe.pl);
- po dziewiąte, nie prowadzi działalności agenta piłkarskiego na podstawie odrębnych przepisów;
- po dziesiąte, nie figuruje w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym;
- po jedenaste, posiada wiedzę, doświadczenie, umiejętności oraz cechy moralne i etyczne dające rękojmię należytego wykonywania obowiązków trenera;
- wreszcie po dwunaste, ukończyła kurs dotyczący bezpieczeństwa dzieci (safeguarding) organizowany lub rekomendowany przez PZPN.
Powyższe warunki muszą być spełnione łącznie w czasie pełnienia funkcji trenera, a nie jedynie w terminie ubiegania się o licencję lub jej przedłużenie. PZPN ma prawo weryfikacji warunków pełnienia funkcji trenera w każdym czasie. Zgodnie z art. art. 4 ust. 3 Uchwały, w przypadku zaistnienia okoliczności powodujących naruszenie wskazanych w ust. 1 warunków, w szczególności w sytuacji naruszenia przez trenera norm etyczno-moralnych, toczącego się wobec trenera postępowania przygotowawczego przed organami państwowymi lub związkowymi, postawienia trenerowi zarzutów przez uprawniony organ, wydania wyroku skazującego za przestępstwa w I instancji czy wszczęcia postępowania przez organy dyscyplinarne PZPN, organ który wydał licencję, może ją czasowo zawiesić na czas trwania postępowania.
Na koniec o rodzajach obowiązujących w Polsce licencji trenerskich. Zgodnie z art. 5 Uchwały, ścieżka kształcenia trenerów obejmuje drogę główną oraz licencje specjalistyczne. Wyróżniamy następujące licencje:
- Licencja UEFA PRO - licencja z drogi głównej;
- Licencja UEFA Elite Youth A - licencja specjalistyczna;
- Licencja UEFA A - licencja z drogi głównej;
- Licencja UEFA Goalkeeper A - licencja specjalistyczna - uprawnia do pełnienia funkcji trenera bramkarzy, z uwzględnieniem wymogów podręczników licencyjnych dla poszczególnych klas rozgrywkowych;
- Licencja UEFA B - licencja z drogi głównej;
- Licencja UEFA Futsal B - licencja specjalistyczna;
- Licencja UEFA Goalkeeper B - licencja specjalistyczna - uprawnia do pełnienia funkcji trenera bramkarzy, z uwzględnieniem wymogów podręczników licencyjnych dla poszczególnych klas rozgrywkowych;
- Licencja UEFA Youth B - licencja specjalistyczna;
- Licencja Futsal C - licencja specjalistyczna;
- Licencja UEFA C/Grassroots C – licencja z drogi głównej i
- Licencja Grassroots D - licencja z drogi głównej.
W kolejnym artykule będzie mowa między innymi o tym do czego uprawniają poszczególne licencje.
