W piątek, 1 maja, w Święto Pracy, będącym dniem ustawowo wolnym od pracy, Zagłębie Sosnowiec oraz trener Krzysztof Dębek postanowili zainicjować wzajemną współpracę. Aby całej sprawie dodać kolorytu należy wskazać, że obie strony zdecydowały się na sfinalizowanie porozumienia za pośrednictwem komunikatora internetowego - Skype. Czy zaprezentowany sposób zawiązania umowy może budzić wątpliwości na gruncie prawa cywilnego? O tym w dzisiejszym wpisie.
Punktem wyjścia dla analizy zagadnienia była informacja opublikowana na Twitterze przez Klub.
W pierwszej kolejności chciałbym przypomnieć, iż umowa jest niczym innym, jak zbiorem zgodnych oświadczeń woli wyrażonych przez strony, a odnoszących się do ich wzajemnych relacji. Definicja oświadczenia woli znalazła się w art. 60 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.).
Art. 60 k.c.
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Innymi słowy oświadczeniem woli jest działanie, skoncentrowane na dokonaniu czynności prawnej - czyli zmierzającej do wykreowania, zmiany albo zniesienia stosunku cywilnoprawnego[1]. Co więcej, jak zasygnalizował Sąd Najwyższy "złożenie oświadczenia (ujawnienie) woli może nastąpić przez jakiekolwiek zachowanie się ujawniające tę wolę, jednakże w świetle okoliczności towarzyszących musi to być taki przejaw, który w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią czynności prawnej"[2].
Mając to na uwadze, nic nie stoi na przeszkodzie aby oświadczenia woli zmierzające do zawarcia umowy zostały przedstawione osobiście, na żywo i za pośrednictwem systemów komunikacji na odległość – np. telefonicznie lub przez Skype’a. Przepis dopuszcza także złożenia stosownego oświadczenia woli w postaci elektronicznej. Sama zaś umowa może zostać zawarta nawet ustnie, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.
W stosunku do umów zlecenia, które najczęściej występują na linii klub – trener/zawodnik, nie ma szczególnych rygorów, co do ich zawierania (np. w formie pisemnej, aktu notarialnego itd.). Przeważnie strony stosują jednak formę pisemną, gdyż wydaje się ona pewniejsza niż umowa „ustna”. Z taką też formą najprawdopodobniej mamy do czynienia w omawianym przypadku. Bazując na informacjach i zdjęciach udostępnionych przez Zagłębie Sosnowiec można bowiem przypuszczać, że dokument, który znajduje się na stole bezpośrednio przed Prezesem Klubu to:
a) egzemplarz umowy podpisany już przez trenera (drugi identyczny egzemplarz podpisany przez Prezesa znajduje się w posiadaniu trenera) bądź też
b) „czysty” egzemplarz, który zostanie dopiero przez Prezesa podpisany i przedłożony trenerowi.
Bez względu na to, która z powyższych opcji okazałaby się prawdziwa, na względzie należy mieć art. 78 § 1 k.c.
Art. 78 k.c.
§ 1. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.
Opisywana sytuacja zdaje się zatem realizować przesłanki właściwe dla umowy w formie pisemnej. Aby taka umowa mogła być uznana za skutecznie zawartą, nie trzeba było zapewniać równoczesności składania podpisów lub pozostawania w kontakcie live, podobnie jak nie było konieczności znajdowania się w tym samym miejscu przez zainteresowane strony. Gdyby wolą stron było natomiast zawarcie umowy w sposób całkowicie elektroniczny, musiałyby dokonać tego z poszanowaniem art. 781 k.c.
Art. 781 k.c.
§ 1. Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
§ 2. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.
Tytułem końca pragnę zaznaczyć, że celem dzisiejszego wpisu była jedynie analiza czynności dokonanych przez trenera i klub, wstępujących w stosunek umowny. Pomimo skorzystania z komunikatora Skype, w mojej ocenie w dalszym ciągu będzie można traktować ich umowę jako zawartą w formie pisemnej.
Na spore uznanie zasługuje jednak niecodzienny pomysł, gwarantujący współuczestnictwo podczas składania podpisów pod umową i stwarzający okoliczności do wymiany wzajemnych uwag, wrażeń oraz bezpośredniego kontaktu. Niewątpliwie takie działania dodają doniosłości całej sytuacji, są eleganckie, a także pozytywnie rokują dla dalszej współpracy.
(zdjęcie główne, fot. Zagłębie Sosnowiec)
[1] P. Sobolewski (w:) K. Osajda Kodeks cywilny. Komentarz. 2020, art. 60.
[2] Wyrok SN z 28.05.1998 r., sygn. akt III CKN 531/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 13.
