Kwalifikacje rynkowe w Polsce cechuje duża różnorodność rozwiązań regulacyjnych i niejednakowy stopień ingerencji norm prawnych w określone dziedziny. Wielokrotnie sytuacja ta skutkuje niskim poziomem świadczonych usług, wśród których branża sportowa nie stanowi wyjątku. Z tego powodu podjęto próbę uregulowania tej płaszczyzny oraz zapewnienia kształcenia zgodnego z europejskimi standardami.
15 lipca 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, której celem jest podniesienie kompetencji kapitału ludzkiego poprzez wyznaczenie jednolitych reguł nabywania umiejętności. Krok ten wpisuje się w program strategiczny Rady Ministrów przyjęty wzorem europejskich regulacji oraz Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie. Na tej podstawie utworzono Europejską Ramę Kwalifikacji, która ma wskazywać ogólnie przyjęty zakres umiejętności umożliwiający przypisanie do określonego poziomu, a następnie ich odnoszenie między różnymi krajami. Potrzeba wprowadzenia przedmiotowej regulacji w polskim porządku prawnym wynika, z wyjątkiem szkolnictwa wyższego i oświaty, z dużej różnorodności form i zakresu kształcenia. Obecny stan umiejętności rynkowych oceniany jest dość nisko ze względu na niewielką chęć rozwijania własnych kwalifikacji, brak powszechnego systemu walidacji, a także brak akredytacji certyfikatów sektora pozaformalnego przekładającego się na niepewność ich pochodzenia i jakości.
Zintegrowany System Kwalifikacji utworzono jako odpowiedź na zmiany zachodzące w gospodarce i na rynku pracy. Istotą projektu jest wprowadzenie zespołu prostych środków mających odpowiednio kwalifikować umiejętności nabywane poza szkolnictwem wyższym i oświatą w oparciu o stworzone definicje, zasady oraz standardy. Celem Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji jest zebranie w jednym systemie wszelkich kwalifikacji z rynku, z rzemiosła, ze szkolnictwa wyższego oraz ze szkolnictwa i kształcenia zawodowego. Jednolity system uporządkowania kwalifikacji oraz ich certyfikacji ma wspierać osoby dążące do stałej poprawy własnych umiejętności. Ma on przynosić szereg korzyści wszystkim podmiotom: osobom uczącym się, pracownikom, pracodawcom oraz instytucjom i firmom szkoleniowym.
Dla przejrzystego realizowania założeń konieczne okazało się wprowadzenie Polskiej Ramy Kwalifikacji wskazującej uniwersalne charakterystyki poziomów 1-8 pierwszego stopnia oraz rozwijające je charakterystyki poziomów 1-8 drugiego stopnia. Polska Rama Kwalifikacji przedstawia opis efektów uczenia się z podziałem na wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne. Zawiera ona między innymi informacje o potwierdzeniu nabycia kwalifikacji pełnych m.in. dyplomem ukończenia szkoły podstawowej, szkoły zawodowej, dyplomem ukończenia studiów pierwszego i drugiego stopnia, czy też przewodem doktorskim oraz kwalifikacje częściowe nabywane m.in. drogą studiów podyplomowych lub szkolnictwa zawodowego. Informacje o wszelkich możliwych do zdobycia umiejętnościach ma gromadzić Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji. Z kolei na straży prawidłowości procesu certyfikowania stać mają specjalne jednostki, wśród których świata sportu dotyka Instytut Sportu - Państwowy Instytut Badawczy
W niektórych branżach może zaistnieć potrzeba utworzenia Sektorowej Ramy Kwalifikacji mającej gromadzić oraz porządkować umiejętności w konkretnie wskazanym obszarze. Konieczność taka zaistniała również w świecie sportu, a jej skutkiem jest utworzenie Sektorowej Ramy Kwalifikacji w sektorze sport, którą następnie włączono do ZSK na mocy postanowień Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 czerwca 2017 r. w sprawie Sektorowej Ramy Kwalifikacji w sektorze sport. Po szczegółowej analizie kwalifikacji funkcjonujących w branży sportowej niezbędne stało się ich uporządkowanie. Opracowano je po uprzednim określeniu obszarów aktywności zawodowej w sektorze, zidentyfikowaniu standardowych zawodów, określeniu zadań wykonywanych w pracy zawodowej, sprecyzowaniu podsektora, określeniu kompetencji i standardów zawodowych, budowaniu kwalifikacji i definiowaniu efektów uczenia się, zapewnieniu jakości podjętego procesu oraz poddaniu efektów pracy weryfikacji przez liczne badania m.in. branżowe i ilościowe.
Jak wynika z informacji udostępnionych w systemie oraz przez ministerstwo na dzień dzisiejszy nie zostały wskazane kwalifikacje o charakterze stricte sportowym. W celu ich doprecyzowania utworzona została Rada do Spraw Kształcenia i Doskonalenia Kadr Kultury Fizycznej powołana Zarządzeniem nr 13 Ministra Sportu i Turystyki z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie powołania i trybu działania Rady do Spraw Kształcenia i Doskonalenia Kadr Kultury Fizycznej. Rada jest organem wieloosobowym o charakterze opiniodawczo-doradczym działającym przy Ministrze Sportu i Turystyki oraz mającym wspierać w utworzeniu jednolitych ram kwalifikacji w branży sportowej.
Do głównych zadań Rady należy:
1. inicjowanie działań w zakresie doskonalenia systemu kształcenia kadr kultury fizycznej;
2. opiniowanie wniosków o ustanowienie kwalifikacji z obszaru sportu w ramach Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w tym w szczególności:
a. proponowanie kandydatów na specjalistów do oceny społeczno-gospodarczych skutków wdrożenia danej kwalifikacji;
b. merytoryczna ocena danego wniosku w zakresie proponowanych dla danej kwalifikacji zestawów uczenia się, wraz z przedstawieniem rekomendacji dla ministra w zakresie włączenia lub nie danej kwalifikacji do ZSK;
c. proponowanie kandydatów na ekspertów do zespołu mającego zaproponować poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji dla danej kwalifikacji oraz zaopiniowanie raportu z prac tego zespołu;
3. opiniowanie wniosków o ustanowienie instytucji certyfikującej dla danej kwalifikacji funkcjonującej w ramach ZSK, w szczególności w zakresie spełniania przez zgłoszoną kadrę egzaminacyjną wymogów merytorycznych określonych w obwieszczeniu o ustanowieniu danej kwalifikacji;
4. opiniowanie działań dostosowujących kształcenie kadr do standardów edukacyjnych w Unii Europejskiej, w tym w zakresie wdrażania Europejskich Ram Kwalifikacji;
5. opracowywanie propozycji i opiniowanie kierunków kształcenia i doskonalenia kadr kultury fizycznej, w tym w zakresie wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji w sporcie.
W przypadku utworzenia odpowiednich kwalifikacji w sektorze sport i ich włączenia do ZSK pozyskanie certyfikatu nie będzie obligatoryjne i nadal możliwe będzie prowadzenie działalności w oparciu o posiadane dotychczas umiejętności bez konieczności ich walidacji. Jednak odpowiednie zaświadczenie może wiązać się z szeregiem korzyści wynikających z potwierdzenia jakości posiadanych kwalifikacji i preferencji takowych przez klientów, pracodawców czy kontrahentów. Szczególne piętno system może pozostawić na rynku europejskim poprzez możliwość szybkiej weryfikacji kwalifikacji i ich wzajemne uznawanie. Należy zatem uważnie obserwować prace podejmowane w celu rozwoju przedmiotowego zagadnienia, gdyż może ono istotnie wpłynąć na rynek, również w świecie sportu.
Artykuł dostępny także w formie PODCASTU.
