20 sierpnia 2020 r. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport z przeprowadzonej kontroli dotyczącej zmian w procedurze szacowania szkód łowieckich. Zasadniczo, kontrolerzy NIK przedstawili wnioski, zgodnie z którymi zmiany Prawa łowieckiego nie przyczyniły się do zwiększenia efektywności dochodzenia odszkodowań. Dla mnie jednak kluczowe były te kwestie, w których okazało się, że w wielu przypadkach, ustawowe procedury są pomijane i zarządcy/dzierżawcy obwodów razem z właścicielami nieruchomości stosują alternatywne metody ustalenia wysokości odszkodowania.
Przede wszystkim, Strony korzystają z dwóch instytucji: ugody i mediacji. Podkreślenia wymaga to, że mediacja również kończy się ugodą (o ile został osiągnięty jakiś konsensus).
Strony najczęściej zawierają ugodę w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Czyli umowę, w której, zgodnie z art. 917 KC: ,,czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać”. Wynika z tego, że w ramach negocjacji strony częściowo rezygnują ze swoich stanowisk, aby wypracować kompromis. Warto pamiętać więc, że w wyniku ugody mało prawdopodobna jest pełna rekompensata szkody, gdyż w celu dojścia do zawarcia takiej umowy, konieczne jest zrezygnowanie z części roszczeń.
Zawieranie każdej umowy, w tym ugody, wiąże się z koniecznością zachowania ostrożności podczas jej konstruowania. Ugoda nigdy nie będzie idealnym remedium na wszystkie problemy związane z dochodzeniem odszkodowań łowieckich, a źle skonstruowana może stać się kulą u nogi. W umowie należy określić, których wzajemnych roszczeń dotyczy, aby nie budziło to wątpliwości w przypadku, gdy jedna ze stron rozpocznie stawianie dalszych żądań (chodzi o dokładne rozróżnienie - przecież między właścicielami upraw, a zarządcami/dzierżawcami obwodów łowieckich może dochodzić co roku, a nawet wielokrotnie w ciągu jednego roku do sporów, w związku z tym w ugodzie należy dokładnie sprecyzować, którego sporu dotyczy dana ugoda). Konieczna jest uwaga, że zawarcie ugody nie zawsze zapobiega ewentualnej drodze sądowej. Przede wszystkim w sytuacji, gdy jedna ze stron nie chce zrealizować postanowień ugody. W przypadku takich podejrzeń warto pomyśleć o zawarciu ugody w formie aktu notarialnego, w którym obie strony poddadzą się egzekucji. W przypadku takiego rozwiązania, dochodzenie wykonania umowy na etapie sądowym ograniczy się do otrzymania przez ugodę klauzuli wykonalności, z którą będzie można udać się prosto do komornika.
Wszystkie powyższe uwagi jak najbardziej odnoszą się również do zawierania ugody po przeprowadzonej mediacji. Ma to znaczenie szczególnie w takiej sytuacji, w której znajdują się mediujący właściciele prawy oraz dzierżawcy/zarządcy obwodów, gdyż w ich sprawach mediatorami najczęściej są przedstawiciele izb rolniczych lub urzędnicy urzędów gmin. Często osobom tym łatwiej jest znaleźć konsensus w ramach lokalnego sporu, ale nie zawsze mają świadomość jakim warunkom prawnym musi odpowiadać opisywana wyżej ugoda. Stąd istotne jest uważne sporządzenie jej treści.
Podsumowując powyższe, pominięcie ustawowego trybu dochodzenia roszczeń wynikających ze szkód łowieckich poprzez użycie ugody lub mediacji, ma swoje wady i zalety. M.in. z dużym prawdopodobieństwem nie doprowadzi do resystucji stanu majątku poszkodowanego w pełnej wysokości oraz potrzebne jest pewne doświadczenie w konstruowaniu tego typu umów. Z drugiej strony zawarcie ugody pozwala na szybkie osiągnięcie porozumienia bez ponoszenia niepotrzebnych kosztów, np. powoływania biegłych czy kosztów sądowych.
