Niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy oraz dołożenia przez pracodawcę i pracownika starań w zakresie bezpiecznego wykonywania obowiązków, wypadek wcześniej czy później może się zdarzyć. Aby zdarzenie takie mogło być uznane za wypadek przy pracy - ze wszystkimi tego konsekwencjami, musi pozostawać w związku z pracą. Problem w tym, że z przepisów nie wynika o jaki związek się rozchodzi.
Definicja wypadku przy pracy zawarta w art. 3 ust 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U z 2015 r. poz. 1241). Wskazuje ona na kilka elementów, które muszą wystąpić łącznie, aby dane zdarzenie mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Wypadkiem przy pracy jest zatem zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, wywołujące uraz lub śmierć pozostające w związku z pracą. Brak choćby jednej z 4 przesłanek powyższej definicji spowoduje, że zdarzenie za wypadek przy pracy nie będzie mogło być uznane – nawet w przypadku gdyby każdy z pozostałych 3 wymogów nie budził wątpliwości.
Z oczywistych względów najbardziej rzucającą się w oczy cechą wypadku przy pracy jest to, że musi on pozostawać w związku z pracą. Jednak określenie „wypadek przy pracy” może prowadzić do błędnych wniosków – sugeruje bowiem, iż wypadek przy pracy będzie miał miejsce tylko „przy pracy” - a więc tylko podczas faktycznego wykonywania czynności składających się na umówioną pracę. Tymczasem za wypadki przy pracy uznaje się szereg zdarzeń, które nie tylko mają miejsce podczas wykonywania konkretnych czynności pracowniczych ale i takie, które mają związek z pracą w szerszym rozumieniu. Przyjmuje się, że dla ustalenia pełnego związku wypadku z pracą niezbędne jest wykazanie, że zdarzenie pozostawało z pracą w związku: czasowym, miejscowym oraz funkcjonalnym.
Związek czasowy i miejscowy sprowadza się do czasowego (zdarzenie wystąpiło w czasie pracy w znaczeniu prawnym), bądź miejscowego (zdarzenie nastąpiło w miejscu zakreślonym strefą zagrożenia stwarzanego przez pracę) powiązania przyczyny zewnętrznej doznanego uszczerbku na zdrowiu, z faktem wykonywania przez pracownika określonych czynności. Natomiast związek funkcjonalny wypadku z pracą ma miejsce wówczas, gdy zdarzenie wystąpi w czasie lub w związku z wykonywaniem przez pracownika: zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, czynności na rzecz pracodawcy – w tym czynności bez wyraźnego polecenia (nawet bez polecenia), czynności w czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy.
Czemu zagadnienie związku wypadku przy pracy jest takie istotne ? - ponieważ jego brak lub zerwanie powoduje, iż zdarzenia nie będzie można uznać za wypadek przy pracy. Pozbawi to pracownika prawa do świadczeń wynikających z ustawy wypadkowej. Zerwanie związku z pracą ma miejsce głównie w przypadku wszelkich nieplanowanych, nieuzgodnionych z przełożonymi przerw, w trakcie których pracownik nie świadczy pracy tylko załatwia swoje prywatne sprawy – zarówno na terenie zakładu pracy jak i poza nim.
Brak związku zdarzenia z pracą jest bardzo częstą przyczyną nieuznawania wypadku za wypadek przy pracy przez zespoły powypadkowe ustalające w imieniu pracodawców okoliczności i przyczyny zdarzenia. W przypadku, gdy w ocenie pracownika wypadek pozostawał w związku z pracą, warto sprawę skonsultować z osobą biegłą w zakresie technicznego bezpieczeństwa pracy – niewchodzącą oczywiście w skład powołanego przez pracodawcę zespołu powypadkowego. Taka konsultacja może okazać się istotna z punktu widzenia możliwości wniesienia przez poszkodowanego pracownika skutecznych zastrzeżeń i uwag do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.
