Pracodawca chcąc zatrudnić osobę ubiegającą się o zatrudnienie powinien kierować się nie tylko jej kwalifikacjami czy doświadczeniem zawodowym. Powyższe przesłanki są oczywiście istotne ale nie one będą ostatecznie decydowały czy dana osoba będzie mogła wykonywać daną pracę czy nie. Przeszkodą w zatrudnieniu może okazać się bowiem stan zdrowia kandydata na pracownika. Aby go zweryfikować przepisy nakładają obowiązek kierowania osób zatrudnianych na wstępne badania profilaktyczne.
Nie w każdym jednak przypadku przyjęcie do pracy nowej osoby będzie wiązało się z koniecznością przeprowadzenia wstępnych badań profilaktycznych. Przepis art 229 § 11 kodeksu pracy, ze względów praktycznych, przewiduje pewne wyjątki w omawianym zakresie. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na ponowne przyjęcie do pracy byłego pracownika przez tego samego pracodawcę na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy. W takim przypadku nie ma obowiązku kierowania pracownika na wstępne badania. Musi być jednak spełniony jeden warunek – przyjęcie do pracy powinno nastąpić w terminie 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym konkretnym pracodawcą. Nawet jednodniowe przekroczenie powyższego terminu powoduje konieczność skierowania osoby przyjmowanej do pracy na badania lekarskie.
Nie ma konieczności kierowania na badania wstępne osób przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają tym jakie występują na danym stanowisku pracy. Zatem aby odstąpienie od skierowania osoby przyjmowanej do pracy w powyższym przypadku było możliwe, muszą być spełnione 4 przesłanki – zachowanie 30 dniowego terminu, przedstawienie zaświadczenia lekarskiego, udostępnienie pracodawcy skierowania na wcześniejsze badania profilaktyczne oraz porównywalne warunki środowiska pracy.
Kluczowe dla podjęcia decyzji o odstąpieniu skierowania pracownika na badania wstępne w powyższym przypadku jest porównanie warunków pracy. Aby to uczynić, nowy pracodawca musi otrzymać od ubiegającego się o zatrudnienie skierowanie na badania lekarskie wydane przez poprzedniego pracodawcę. Dokument ten zawiera bowiem szczegółowy opis oraz charakterystykę stanowiska pracy – ze wskazaniem występujących zagrożeń. W żadnym wypadku pracodawca nie powinien poprzestać na samym porównaniu zawodu czy specjalności. Nie ma bowiem gwarancji, że pielęgniarka wykonująca swój zawód w przychodni będzie mogła pracować w szpitalu – z uwagi na inne, bardziej złożone warunki środowiska pracy. W przypadku gdy przyjmowany do pracy nie udostępni nowemu pracodawcy skierowania na badania wydanego przez pracodawcę poprzedniego – wówczas nie może być mowy o odstąpieniu od skierowania na badania wstępne.
Jak wiadomo praca nie musi być świadczona wyłącznie na rzecz jednego pracodawcy. Taki sam rodzaj pracy może być z powodzeniem (o ile pracownik nie jest objęty umownym zakazem konkurencji) wykonywany na rzecz kilku pracodawców. W takim przypadku, jeżeli pracownik ma ważne profilaktyczne badania lekarskie u innego pracodawcy, może przedstawić zaświadczenie o braku przeciwwskazań do pracy pracodawcy nowemu. Niezbędne jest również przełożenie skierowania na badania lekarskie – w celu dokonania porównania warunków pracy. Jeżeli nowy pracodawca stwierdzi, że warunki pracy są identyczne lub mocno porównywalne z tymi jakie panują u pracodawcy u którego pracownik już jest zatrudniony – wówczas nie ma obowiązku kierowania osoby przyjmowanej do pracy na badania wstępne.
Reasumując, pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Standardem jest więc kierowanie osób przyjmowanych do pracy na badania profilaktyczne – za wyjątkiem przypadków przewidzianych w art 229 § 11 kodeksu pracy. Wyłączenia w zakresie konieczności wykonania badań powinno się jednak traktować ze szczególną ostrożnością – jest to bowiem jedno z ulubionych zagadnień kontrolowanych przez inspektorów PIP. W przypadku gdy decyzja o braku skierowania na badania wstępne okaże się bezzasadna, pracodawcy grozi odpowiedzialność z tytułu wykroczenia związanego z naruszeniem przepisów bhp.
