W jednym z poprzednich wpisów na blogu zostało poruszone zagadnienie upadłości konsumenckiej, czyli postępowania sądowego przewidzianego dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, którzy stali się niewypłacalni. W dzisiejszym wpisie chciałabym kontynuować tą tematykę w zakresie określenia przesłanek uzasadniających złożenie wniosku o ogłoszenie tego rodzaju upadłości oraz jego oddalenia przez sąd.
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż postępowanie upadłościowe jest wszczynane tylko i wyłącznie na wniosek konsumenta, a więc sąd nie może prowadzić takiego postępowania z urzędu. Do złożenia takiego wniosku nie jest także uprawniony ani wierzyciel, ani prokurator, ani organizacja społeczna. Wniosek zatem może zostać złożony tylko i wyłącznie przez osobę fizyczną, która nie prowadzi działalności gospodarczej lub przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej jeżeli od dnia wykreślenia z rejestru upłynął rok. Z powyższego jednoznacznie wynika, iż wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie może złożyć: spółka, wspólnik spółki osobowej, fundacja, stowarzyszenie, małżeństwo (może każdy z małżonków osobno) oraz osoba prowadząca działalność gospodarczą (nawet niezarejestrowaną). Jeżeli zostaną spełnione wszystkie powyższe przesłanki, wniosek taki może zostać złożony przez konsumenta w każdym czasie.
Jeżeli chodzi o przesłanki negatywne, które skutkować będą oddaleniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej to zgodnie z art. 491 [4] p.u.n. Nastąpi to między innymi w następujących przypadkach:
- konsument doprowadził do swojej niewypłacalności albo istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa,
- konsument podał we wniosku nieprawdziwe lub niezupełne dane,
Ponadto, sąd oddali wniosek jeżeli w ciągu 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku:
- w stosunku do konsumenta prowadzono już konsumenckie postępowanie upadłościowe, które zostało umorzone z przyczyn innych niż na wniosek konsumenta,
- ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli został uchylony,
- konsument mając taki obowiązek (jako przedsiębiorca) nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości,
- czynność prawna konsumenta została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli,
- względem konsumenta toczyło się już konsumenckie postępowanie upadłościowe, które zakończyło się całościowym lub częściowym oddłużeniem.
Należy również pamiętać, iż w wyjątkowych okolicznościach, uzasadnionych względami słuszności i zasadami humanitaryzmu sąd może pominąć fakt zajścia negatywnych przesłanek i ogłosić upadłość konsumenta. Jednak te wyjątkowe okoliczności muszą być jasno i rzetelnie określone w treści składanego wniosku oraz poparte dowodami. Zaznaczyć również należy, że zarówno na postanowienie sądu o umorzeniu postępowania, jak i na decyzję oddalającą wniosek, konsumentowi służy zażalenie.
