Tematem moich najbliższych blogów będzie przedstawienie obowiązków ciążących na stowarzyszeniach i fundacjach, wynikających ze stosunkowo nowej (01.03.2018 r.) ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej: Ustawa)[1]. Z dniem wejścia w życie 13 lipca 2018 r., zastąpiła ona starą regulację o tej samej nazwie[2]. Zmiana spowodowana była koniecznością dostosowania przepisów krajowych do wymogów dyrektywy 2015/849[3], a także znowelizowanych zaleceń Financial Action and Task Force (FATF) – międzyrządowej organizacji, która od 1989 r. opracowuje politykę zwalczania prania pieniędzy.
Omawiane zagadnienie jest istotne dla szeroko rozumianego środowiska sportowego, bowiem znaczna ilość klubów, związków, towarzystw sportowych, inicjatyw promujących aktywny tryb życia, klubów fitness, pierwsze kroki swojej działalności stawia właśnie w formie stowarzyszenia lub fundacji.
Koncentrując się już stricte na aspektach prawnych należy wskazać, że Ustawa na nowo określiła katalog „instytucji obowiązanych” do przestrzegania jej przepisów. Znajduje się on w art. 2. Dla stowarzyszeń i fundacji szczególnie ważnym jest ust. 1 pkt 21 i 22.
Art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
- Instytucjami obowiązanymi są:
21) fundacje ustanowione na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 2016 r. poz. 40, z 2017 r. poz. 1909 oraz z 2018 r. poz. 723) w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane;
22) stowarzyszenia posiadające osobowość prawną, utworzone na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2017 r. poz. 210 oraz z 2018 r. poz. 723), w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane;
Argumenty za stosowaniem Ustawy także w stosunku do fundacji i stowarzyszeń, zawarte zostały w uzasadnieniu ustawodawcy dołączonym do jej projektu. Zgodnie z nim „Celem uwzględnienia fundacji oraz stowarzyszeń w katalogu instytucji obwiązanych była realizacja wymogów wynikających z zaleceń FATF (obecna rekomendacja FATF nr 8). Zasadność wprowadzonych zmian potwierdzały również zaobserwowane w ramach postępowań analitycznych prowadzonych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej przypadki wykorzystywania fundacji oraz stowarzyszeń do prób legalizacji środków pochodzących z działalności o charakterze przestępczym jako podmiotów co do zasady mniej kosztownych w założeniu, korzystających z korzystniejszych zasad opodatkowania i oferujących tańszy dostęp do osobowości prawnej niż klasyczne spółki prawa handlowego.” [4]
Analizując art. 2 ust. 1 pkt 21 i 22 trzeba zaznaczyć, że w chwili przyjęcia lub dokonania płatności w gotowce kwoty większej lub równej 10.000 euro stowarzyszenia lub fundacje automatycznie stają się instytucjami obowiązanymi. Jednakże status ten posiadają wyłącznie w stosunku do kontrahenta, od którego przyjęły gotówkę lub na którego rzecz dokonały płatności. Nie ma przy tym znaczenia czy przepływ rzeczonej gotówki nastąpił w ramach jednorazowego porozumienia, czy kilku operacji, wynikających np. z nawiązanej relacji gospodarczej. Z komentowanych przepisów wyraźnie wynika, że obowiązków nałożonych na stowarzyszenia i fundacje nie należy przenosić na transakcje dokonywane przy zastosowaniu innych form płatności.
Jeśli doszło do sytuacji opisanej powyżej, instytucja obowiązana zobligowana jest rozpoznać i ocenić czy zachodzi ryzyko prania pieniędzy, zastosować środki bezpieczeństwa i w przypadku gdy transakcja przekrocza 15.000 euro, stosowne zawiadomienie przesłać do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Ponadto, każda instytucja obowiązana powinna wyznaczyć osobę odpowiedzialną za realizację przepisów ustawy, wprowadzić wewnętrzne procedury oraz zadbać o odpowiednie przeszkolenie pracowników. Co ważne, stowarzyszenie lub fundacja przestaje być instytucją obowiązaną po zakończeniu okresu trwania relacji z klientem, od którego przyjęła gotówkę.
W stosunku do stowarzyszeń i fundacji, zgodnie z art. 130 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 i 3 Ustawy, podmiotami uprawnionymi do sprawowania nad nimi kontroli w zakresie przestrzegania przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy są Generalny Inspektor Informacji Finansowej oraz właściwi miejscowo starostowie.
Dzisiejszy wpis potraktować można jako wprowadzenie do omawianych zagadnień. W kolejnych, osoby związane ze stowarzyszeniami i fundacjami znajdą szczegółową analizę obowiązków i wyzwań, z którymi przyjdzie im się zmierzyć, a także możliwe kary za uchylanie się od realizowania postanowień Ustawy. Gorąco zapraszam i zachęcam do lektury.
[1] Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2018 r. poz. 723).
[2] Ustawa z dnia 16 listopada 2000 o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1049).
[3]Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE.
[4] Treść projektu oraz uzasadnienia dostępna na stronie internetowej: http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2233
