Minister Sportu i Turystyki Sławomir Nitras skierował do konsultacji publicznych projekt zmiany ustawy o sporcie. Czas na zgłaszanie uwag do projektu ustawy został wyznaczony do 22 kwietnia 2024 roku. O konsultacjach, samym projekcie nowelizacji oraz ocenie skutków regulacji więcej można przeczytać na stronach rządowych[1].
Zdaniem Ministra Sławomira Nitrasa to: „bardzo ważny projekt, który ma wprowadzić polski sport na wyższy poziom i kształtować jego rozwój na kolejne lata w myśl nowych zasad”. Materia nowelizacji jest bardzo doniosła i ważna, bo dotyka problemów, z którymi polski sport zetknął się w ostatnich latach. Niektóre z nich były incydentalne, ale wiązały się z ludzkimi dramatami, hejtem, którego dużo, a niektóre już zdążył się niestety zakorzenić i wymagają szybkiego rozwiązania. Jeden ze śródtytułów na stronie rządowej brzmi „Wielkie zmiany w polskim sporcie” – bo są one faktycznie wielkie.
Teraz etap konsultacji, a potem prac w Ministerstwie i pracy w Parlamencie. Pierwszy, chyba najważniejszy kierunek nowelizacji to przeciwdziałanie przemocy i dyskryminacji w sporcie. Ma zostać wprowadzona standaryzacja ochrony, edukacja oraz uświadamianie w tym zakresie małoletnich, zawodników i innych osób uczestniczących w sportowym współzawodnictwie. Istotnym elementem jest podnoszenie powszechnej świadomości i edukacja w temacie walki z przemocą i dyskryminacją w sporcie.
W tym celu ma zostać utworzona instytucja „Rzecznika ochrony praw zawodników i innych osób uczestniczących we współzawodnictwie sportowym” oraz współpracujących z nim pełnomocników w ramach polskich związków sportowych. Projekt przewiduje wprowadzenie procedur, kar dyscyplinarnych za czyny przemocy i dyskryminacji w sporcie oraz dostosowanie postępowania dyscyplinarnego w celu efektywniejszego ich przeciwdziałania. Jak czytam w „ocenie skutków regulacji”: „Sport jest jedną z dziedzin życia społecznego, w których występują przypadki zachowań dyskryminacji, przemocy, a także nierówne traktowanie poszczególnych osób. Potwierdzają to zarówno głośne przypadki doniesień medialnych zarówno na świecie (np. skandal w Hockey Canada czy molestowanie gimnastyczek w USA) jak i w Polsce (afery w Polskim Związku Tenisowym, w Szkole Mistrzostwa Sportowego PZKOSZ w Łomiankach czy przemoc wobec sędziów w niższych ligach piłkarskich). Potrzebę wprowadzenia do polskiego prawa rozwiązań ograniczających występowanie tego typu negatywnych zachowań potwierdzają również opublikowane w ostatnich latach badania, w tym przeprowadzone na zlecenie Ministra Sportu w 2020 r. badanie „Sytuacja kobiet w polskim sporcie wyczynowym”. Postulaty w tym zakresie zgłaszały w ostatnich latach zarówno organizacje pozarządowe jak i Rzecznik Praw Obywatelskich. Projektowane przepisy wychodzą również naprzeciw propozycjom zgłaszanym w poprzedniej kadencji Sejmu przez Parlamentarny Zespół ds. Sportu Kobiet oraz współpracujących z zespołem ekspertów”.
Kolejny nurt w znacznym stopniu związany z walką z przemocą i dyskryminacją to, to co w uzasadnieniu projektu funkcjonuje jako „więcej kobiet w związkach sportowych”. Zgodnie z zapowiedzią, jednym z kluczowych założeń nowelizacji jest poprawa sytuacji kobiet w polskim sporcie i zwiększenie ich roli w procesach decyzyjnych w polskich związkach sportowych. Kluczowe narzędzie zapobiegające dyskryminacji kobiet w polskich związkach sportowych to wprowadzenie kwot płci – oznacza to, że kobiety mają stanowić minimum 30% we władzach związków. By zapewnić skuteczność zaproponowanym rozwiązaniom, przewidziano wprowadzenie sankcji w przypadku niespełnienia powyższych warunków przez związki. Tym samym dofinansowanie związków będzie ściśle powiązane ze spełnieniem nowych wymogów. W związkach, których zarządach zasiada od 2 do 5 osób ma być nie mniej niż jedna kobieta i nie mniej niż jeden mężczyzna.
Wsparcie dla sportowych mam
Istotnym elementem realizującym postulat poprawy sytuacji kobiet w polskim sporcie jest także wprowadzenie ochrony dla mam po urodzeniu dziecka. Stypendia sportowe przyznawane przez Ministra będą w ich przypadku wyższe i przyznawane na dłuższy czas niż dotychczas. Na tych samych zasadach co ministerialne, stypendia mają być przyznawane przez samorządy. Ustawodawca przewiduje również wsparcie dla kobiet w szczególnie trudnych sytuacjach – czytamy w informacji przygotowanej przez Ministerstwo Sportu i Turystyki.
Wsparcie dla sportowców kontynuujących naukę
Wsparciem objęci mają zostać także sportowcy łączący sport z edukacją. Nowelizacja ma służyć zapewnieniu dodatków do stypendiów, a zmiana ma obejmować członków kadr narodowych, którzy są studentami lub doktorantami lub uzyskali świadectwo dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego. W dłuższej perspektywie zmiana ta ma zachęcać do zdobywania dyplomów i kontynuowania nauki, by zapewnić lepszą pozycję na rynku pracy po zakończeniu kariery sportowej. Sportowcy kadr narodowych łączący edukację z karierą sportową mogą liczyć na wsparcie Ministerstwa wysokości 20% dodatku do stypendium.
Znacząca zmiana w możliwości finansowaniu kadry narodowej
Propozycje zmian zakładają również dofinansowanie zadań związanych z przygotowywaniem kadry narodowej przez Instytut Sportu - Państwowy Instytut Badawczy, który zostaje dopisany do listy podmiotów wspierających kadrę w przygotowaniach do igrzysk i mistrzostw. Instytut otrzymuje nowe uprawnienia w zakresie możliwości finansowania zawodników kadry narodowej. Zmiany powstały m.in. w wyniku konieczności rozwiązania konkretnych sytuacji dotyczących braku ciągłości przygotowań kadr narodowych Polskiego Związku Kolarskiego oraz Polskiego Związku Hokeja na Lodzie do najważniejszych imprez sportowych. Wnioski wyciągnięte z zaistniałych nieprawidłowości i wynikające z nich nowe przepisy w ustawie mają zapobiegać podobnym kryzysom w przyszłości.
Ochrona sędziów sportowych
Projekt przewiduje także zmiany przepisów mające na celu ochronę prawną przed przemocą i dyskryminacją również w przypadku sędziów sportowych. Nowelizacja ma zapewnić ochronę prawną dla sędziego jak dla funkcjonariusza publicznego. Oznacza to, że jego nietykalność cielesna, życie, zdrowie i godność osobista będą przedmiotem szczególnej ochrony. Wedle opracowanej oceny skutków regulacji: „W ostatnich latach mamy do czynienia ze znacznie częstszym występowaniem incydentów polegających na naruszaniu godności osobistej i nietykalności cielesnej sędziów. W poprzedniej kadencji parlamentu do Sejmu wpłynęła petycja dotycząca wzmocnienia ochrony prawnej sędziów sportowych. Projekt w odpowiedzi na te postulaty przewiduje dodanie do ustawy o sporcie przepisu, który wskazuje, że osoba sprawująca funkcję sędziego sportowego w przypadku wykonywania zadań związanych z prowadzeniem współzawodnictwa sportowego korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego”.
Zmiany w ustawie mają też na celu usprawnienie i uelastycznienie w zarządzaniu środkami w ramach Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej oraz środków dla samorządów – te zmiany mają charakter porządkujący. Projekt zakłada wejście w życie ustawy z dniem 1 stycznia 2025 r. Obecnie trafia do prekonsultacji społecznych.
[1] Minister Sławomir Nitras skierował do konsultacji publicznych projekt zmiany ustawy o sporcie - Ministerstwo Sportu i Turystyki - Portal Gov.pl (www.gov.pl)
