W dzisiejszym blogu chciałbym pokrótce przedstawić i scharakteryzować umowę handlową, jaką jest faktoring. Od razu trzeba podkreślić, że nie znajdziemy w polskim systemie prawnym żadnych konkretnych regulacji z nią związanych, jest to bowiem umowa nienazwana.
Dopuszczalność jej zawierania wynika z zasady swobody umów, statuowanej w art. 3531 Kodeksu Cywilnego. Istota faktoringu polega na nabywaniu przed podmiot zwany faktorem wierzytelności od przedsiębiorców zajmujących się działalnością produkcyjną, handlową czy usługową. Wierzytelności te powstają w związku z zawieranymi przez nich umowami sprzedaży, dostawy czy świadczenia usług. Co istotne, charakteryzują się one odroczonym terminem płatności. Faktor, którym najczęściej jest instytucja bankowa lub wyspecjalizowana spółka faktoringowa, nabywa oznaczone, niewymagalne jeszcze wierzytelności, a w zamian płaci zbywcy ich wartość nominalną, pomniejszoną jednak o przysługującą faktorowi prowizję.
Obok zasadniczego elementu cesji wierzytelności, do której stosuje się odpowiednie przepisy Kodeksu Cywilnego, w ramach umowy faktoringu faktor zobowiązuje się do świadczenia dodatkowych usług na rzecz przedsiębiorcy, mniej lub bardziej związanych z cedowanymi wierzytelnościami. Są to chociażby czynności związane z egzekucją należności od dłużników, ale również okresowe badanie ich sytuacji finansowej, doradztwo prawne i ekonomiczne czy działalność reklamowa. Między innymi występowanie usług dodatkowych odróżnia faktoring od zwykłego przelewu wierzytelności.
W zależności od tego, jaki zakres odpowiedzialności bierze na siebie faktor, możemy wyróżnić faktoring właściwy oraz niewłaściwy. W tym pierwszym faktor przejmuje na siebie ryzyko ewentualnej niewypłacalności dłużnika. Jeżeli nie będzie on w stanie spełnić świadczenia, to faktorowi nie przysługuje w takim wypadku roszczenie regresowe względem przedsiębiorcy. W faktoringu niewłaściwym sytuacja jest odwrotna – przelew wierzytelności nie jest definitywny, a w razie niewypłacalności dłużnika, wraca ona z powrotem na zbywcę. Mamy więc tutaj do czynienia de facto z formą krótkoterminowego kredytowania przedsiębiorcy. Możliwa jest jeszcze opcja pośrednia, związana z tzw. kwotami najwyższymi, do których faktor bierze na siebie odpowiedzialność za wypłacalność dłużników. Gdy przekroczy ona ustalony limit, wierzytelności wracają do zbywcy. Oczywistym jest, że przy zawieraniu umowy faktoringu właściwego, prowizja i opłaty należne faktorowi będą odpowiednio wyższe niż w przypadku faktoringu niewłaściwego.
Podstawową funkcją, jaką faktoring pełni w obrocie, jest zapewnianie płynności finansowej przedsiębiorcy. Zbywając przysługujące mu wierzytelności z odroczonym terminem płatności, otrzymuje od faktora zapłatę szybciej, niż wynikałoby z zawieranych z klientami umów. Oczywiście kwota odpowiadająca wartości wierzytelności pomniejszana jest o prowizję należną faktorowi.
