We wczorajszym głosowaniu Sejm uchwalił o ustawę z dnia 22 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych. To co może zaskakiwać, to tempo działań legislacyjnych jakie miały miejsce w przypadku tego aktu prawnego – Sejm zakończył swoje pracę w przeciągu kilku tygodni. Poniżej przedstawiamy najważniejsze Naszym zdaniem założenia tej specustawy.
Ustawa określa zasady i warunki przygotowania oraz realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych, a także źródła ich finansowania. Chodzi tu przede wszystkim o sieci najwyższych napięć (400 kV), których budowa ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego kraju, lub jego poszczególnych regionów. Głównym założeniem ustawy jest możliwość dokonywania wywłaszczenia gruntów za odpowiednim odszkodowaniem.
Decyzja o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej została powierzona do kompetencji właściwego miejscowo wojewody. Powinna ona zostać wydana w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku. Co bardzo ważne, aby zdyscyplinować organy administracji, ustawodawca przewidział sankcje za niedochowanie w/w terminu. Mianowicie, właściwy minister wymierza wojewodzie, w drodze postanowienia (co do którego przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy) karę pieniężną w wysokości 1 000 zł za każdy dzień zwłoki.
Sama procedura mająca na celu ustalenie przebiegu strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej powinna być prowadzona zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi. Wojewoda zawiadamia o jej wszczęciu m.in. wnioskodawcę, właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości objętych wnioskiem, pozostałe strony, w drodze obwieszczenia w urzędzie wojewódzkim i urzędach gmin właściwych ze względu na lokalizację strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej, na stronach internetowych urzędu wojewódzkiego, a także w prasie o zasięgu ogólnopolskim. Należy podkreślić, że z dniem doręczenia powyższego zawiadomienia nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, w tym nieruchomości będące przedmiotem zarządu lub trwałego zarządu wykonywanego przez określone jednostki organizacyjne lub inne właściwe podmioty, objęte wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej, nie mogą być przedmiotem obrotu w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami. W odniesieniu do nieruchomości objętych wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej do dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna, nie wydaje się również decyzji o pozwoleniu na budowę oraz o wydanie decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, a toczące się postępowania ulegają zawieszeniu z mocy prawa.
Decyzja o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej zawiera w szczególności:
- zatwierdzenie linii rozgraniczających teren strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej, w tym linii rozgraniczających teren przeznaczony pod budowę stacji elektroenergetycznej;
- warunki techniczne realizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej;
- warunki wynikające z potrzeb ochrony środowiska i ochrony zabytków, w tym dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym;
- warunki ochrony przeciwpożarowej dla strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej;
- termin wydania nieruchomości lub opróżnienia lokali i innych pomieszczeń, nie krótszy niż 120 dni od dnia, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej stała się ostateczna.
W zamian za wywłaszczenie lub obciążenie nieruchomości przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej w wyniku rokowań pomiędzy wojewodą a dotychczasowym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub osobą, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości. Uzgodnienia dokonuje się w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Jednak jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej stała się ostateczna, nie dojdzie do takiego uzgodnienia, wysokość odszkodowania ustala wojewoda w drodze decyzji.
Wysokość odszkodowania ustala się na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej przez organ pierwszej instancji oraz według jej wartości w dniu wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Odszkodowanie podlega waloryzacji na dzień wypłaty, według zasad obowiązujących w przypadku zwrotu wywłaszczonych nieruchomości.
Oczywiście suma wysokości odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu, oraz wysokości odszkodowania z tytułu wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych, w tym hipoteki, ustanowionych na tej nieruchomości lub na prawie użytkowania wieczystego nie może przekroczyć wartości nieruchomości lub wartości prawa użytkowania wieczystego. Roszczenia osób uprawnionych z tytułu ograniczonych praw rzeczowych zaspokaja się według pierwszeństwa tych praw, ustalonego zgodnie z odrębnymi przepisami. Natomiast organem właściwym do wypłaty odszkodowań jest wojewoda.
Warto wskazać, że decyzje, których mowa w nowej specustawie co do zasady podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Oznacza to, że w przypadku powstania sytuacji spornych, np. w zakresie wysokości odszkodowania, ewentualne postępowanie sądowe nie wstrzyma ich wykonania.
Uchwalona ustawa jest w swych założeniach zbliżona do innej specustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu, a w zakresie ustalenia odszkodowania również do ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Stąd przy ewentualnych wątpliwościach związanych z uchwaloną właśnie ustawą przesyłową będzie już można korzystać z istniejącego orzecznictwa, czy komentarzy do istniejących ustaw. Przy czym, jak pokazuje życie, pojawi się szereg indywidualnych stanów faktycznych, które wygenerują kolejne kazusy. Jak to bywa przy wywłaszczeniu na cele publiczne.
Za przyjęciem ustawy głosowało 227 posłów, 181 było przeciw i tylko 2 wstrzymało się od głosu. Teraz nad treścią specustawy pochyli się Senat.
