Zdawać by się mogło, że uzyskanie korzystnego wyroku w drodze postępowania przed Trybunałem Arbitrażowym ds. Sportu w Lozannie (dalej: CAS) definitywnie rozwiązuje spór powstały na gruncie szeroko rozumianego sportu i tym samym kończy sprawę. Jednakże w rzeczywistości jest to jedynie połowa sukcesu, bowiem rozstrzygnięcie trzeba jeszcze skutecznie wyegzekwować. W dzisiejszym wpisie przedstawię dwie odmienne metody wyjaśniające jak można tego dokonać.
Tytułem wstępu sygnalizuję, iż co do zasady decyzja arbitrażowa CAS może być zaskarżona w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia do Federalnego Sądu Najwyższego Szwajcarii, na zasadach przewidzianych w przepisach R46 oraz R59 Kodeksu Proceduralnego CAS (dalej: Kodeks), a także szwajcarskiego prawa cywilnego. Jednak aby uprościć rozważania przyjmuję założenie, że wyrok CAS się uprawomocnił, a druga strona nie zrealizowała dobrowolnie jego dyspozycji.
Wykorzystanie prawa krajowego
Pierwszą z metod jest oparcie się o „Konwencję o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych”, sporządzoną w Nowym Jorku dnia 10 czerwca 1958 r. (dalej: Konwencja). Kluczowe zobowiązania jakie przyjęli na siebie sygnatariusze Konwencji zawarte są w art. II oraz art. III.
Artykuł II Konwencji
- Każde z Umawiających się Państw uzna umowę pisemną, którą strony zobowiązują się poddać arbitrażowi wszystkie lub pewne spory, powstałe lub mogące powstać między nimi z określonego stosunku prawnego, zarówno umownego jak i pozaumownego, w sprawie, która może być rozstrzyganą w drodze arbitrażu.
Artykuł III Konwencji
Każde z Umawiających się Państw - zgodnie z warunkami ustalonymi w artykułach następnych - uzna orzeczenie arbitrażowe za wiążące i wykona je zgodnie z regułami procedury obowiązującej na obszarze, na którym dochodzi się praw z orzeczenia. Uznanie lub wykonanie orzeczeń arbitrażowych, do których odnosi się niniejsza Konwencja, nie będzie uzależnione od spełnienia warunków istotnie uciążliwszych ani od poniesienia należności sądowych lub opłat istotnie wyższych, niż wymagane dla uznania lub wykonania krajowych orzeczeń arbitrażowych.
Jak można zauważyć, Państwa objęte Konwencją (obecnie 163 państwa, w tym Polska) muszą respektować zarówno umowę zawierającą lub będącą zapisem na sąd polubowny/arbitrażowy, jak i orzeczenia wydane w takim postępowaniu. Doprecyzowanie całej procedury powinno natomiast znajdować się w przepisach krajowych poszczególnych sygnatariuszy. Konwencja wskazuje dodatkowo, jakie dokumenty powinny zostać przedłożone w trakcie procedury krajowej by można było stwierdzić wykonalność wyroku arbitrażowego (art. IV Konwencji). Są to: oryginał lub uwierzytelniony odpis orzeczenia oraz oryginał lub uwierzytelniony odpis umowy opisanej w art. II Konwencji.
Gdyby zatem osoba dysponująca prawomocnym orzeczeniem CAS miała zamiar skorzystać z „trybu krajowego”, powinna zweryfikować, czy państwo właściwe dla drugiej strony jest sygnatariuszem konwencji, a następnie postępować zgodnie z rozwiązaniami przewidzianymi w prawie tego państwa. Dla przykładu - stwierdzenie wykonalności rozstrzygnięć sądów polubownych na gruncie prawa polskiego uregulowane jest w art. 1212 i nast. k.p.c. Warto przy tym zaznaczyć, że stosowny wniosek wraz z załącznikami wyszczególnionymi powyżej należy złożyć do sądu apelacyjnego, na obszarze którego znajduje się sąd, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie dokonały zapisu na sąd polubowny.
Wykorzystanie prawa wewnętrznego właściwych organizacji sportowych
Drugim sposobem na skłonienie do wykonania ostatecznego orzeczenia CAS jest wystąpienie o pomoc do organizacji sportowej (międzynarodowej lub krajowej), pod której jurysdykcję podlega strona zobowiązana. Przeważnie przepisy dyscyplinarne takich podmiotów przewidują sankcję za opieszałość bądź nierespektowanie decyzji kończących postępowanie przed CAS. Dla celów poglądowych można powołać się np. na treść art. 21 FIVB Sports Regulations oraz art. 15 ust. 1 FIFA Disciplinary Code. Należy przy tym pamiętać, że forma takiego wystąpienia uzależniona jest ściśle od regulacji wewnętrznych. W niektórych organizacjach może to być skarga na zobowiązanego, natomiast w innych wniosek o zastosowanie konkretnych procedur.
- FIVB Sports Regulations - SANCTIONS
If a National Federation, club, coach, agent or player that was a party to proceedings before the (…) Court of Arbitration for Sport (CAS) fails to comply with the decision of said body, it commits an offence. The FIVB may impose the following sanctions on this party:
- Warning;
- Fine up to CHF 50,000 (fifty thousand Swiss Francs);
- Prohibition of receiving an ITC (for clubs) or prohibition to transferinternationally (for players);
- Withdrawal or temporary suspension of a licence (for coaches and agents);
- Prohibition of registering and lining-up foreign players in any competition (for clubs);
- Prohibition of participating in international competitions.
The above sanctions can be applied more than once and cumulatively.
Art. 15 FIFA Disciplinary Code
- Anyone who fails to pay another person (such as a player, a coach or a club) or FIFA a sum of money in full or part, even though instructed to do so by (…) a CAS decision (financial decision), or anyone who fails to comply with another final decision (non-financial decision) passed by (…) CAS:
a) will be fined for failing to comply with a decision; in addition:
b) will be granted a final deadline of 30 days in which to pay the amount due or to comply with the non-financial decision;
c) in the case of clubs, upon expiry of the aforementioned final deadline and in the event of persistent default or failure to comply in full with the decision within the period stipulated, a transfer ban will be pronounced until the complete amount due is paid or the non-financial decision is complied with. A deduction of points or relegation to a lower division may also be ordered in addition to a transfer ban in the event of persistent failure, repeated offences or serious infringements or if no full transfer could be imposed or served for any reason.
d) in the case of associations, upon expiry of the aforementioned final deadline and in the event of persistent default or failure to comply in full with the decision within the period stipulated, additional disciplinary measures may be imposed;
e) in the case of natural persons, upon expiry of the aforementioned final deadline and in the event of persistent default or failure to comply in full with the decision within the period stipulated, a ban on any football-related activity for a specific period may be imposed. Other disciplinary measures may also be imposed.
Podsumowanie
Wybór pomiędzy przedstawionymi metodami egzekucji wyroków CAS uzależniony jest każdorazowo od konkretnej sytuacji. W niektórych przypadkach może się bowiem okazać, że niecelowym jest inicjowanie postępowań w ramach organizacji sportowych, gdyż nie mogą one ingerować w prawa i interesy osób niebędących ich członkami (np. zawodnik w celu uchylenia się od odpowiedzialności kończy karierę i zrywa wszelkie powiązania z danym sportem). Można też wyobrazić sobie okoliczności, gdy dane państwo właściwe dla osoby zobowiązanej wyrokiem, nie jest sygnatariuszem Konwencji lub nie przewiduje uznawania wyroków sądów polubownych/arbitrażowych, natomiast osoba ta zarabia na życie czynnie funkcjonując w świecie sportu i nie może sobie pozwolić na „odcięcie się” od takiej organizacji sportowej.
Z tych powodów, już w trakcie prowadzenia sporów natury sportowej warto analizować w jaki sposób najskuteczniej egzekwować potencjalnie korzystny wyrok CAS lub innego sądu arbitrażowego, objętego porozumieniem zainteresowanych stron.
(fot. wikipedia)
