Instytucja dobrowolnego poddania się egzekucji jest często stosowanym instrumentem prawnym pozwalającym na przyspieszenie uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi i szybkiego skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. W praktyce wierzyciel dysponujący takim oświadczeniem dłużnika nie musi przeprowadzać długiego i kosztownego postępowania sądowego aby uzyskać wyrok lub nakaz, a jedynie złożyć do sądu wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na zgodę dłużnika. Oczywiście należy pamiętać, że oświadczenie takie (zgoda) musi być sporządzone w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności oraz spełniać wymogi formalne uregulowane w art. 777 § 1 pkt 4-6 KPC. Poszczególne przesłanki zostały określone w przepisach w zależności od rodzaju świadczenia, którego wykonanie chcemy zabezpieczyć.
Wobec powyższego dopuszczalne są następujące możliwości, w których dłużnik poddaje się notarialnie egzekucji:
- akt notarialny, w którym dłużnik poddaje się egzekucji co do obowiązku zapłaty określonej kwoty pieniężnej, do wydania rzeczy określonej rodzajowo, gdy akt wskazuje ilość danej rzeczy albo też do wydania rzeczy oznaczonej indywidualnie, nieruchomości, lokalu lub statku wpisanego do rejestru, gdy w akcie określono ilość tych rzeczy - w terminie zapłaty lub uiszczenia lub wydania wskazanym w tymże akcie notarialnym (art. 777 §1 pkt 4 k.p.c.). W niniejszym przypadku obowiązku zapłaty nie można uzależniać od zdarzenia przyszłego i niepewnego, ale można określić termin spełnienia tego świadczenia. Ponadto, należy dokładnie określić przedmiot świadczenia np. wskazać konkretną kwotę długu.
- akt notarialny, w którym dłużnik poddaje się egzekucji co do obowiązku zapłaty sumy pieniężnej do wysokości wprost określonej w akcie albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej (art. 777 §1 pkt 5 k.p.c.). W tym przypadku konieczne będzie wskazanie w treści aktu notarialnego maksymalnej wysokości długu wraz z warunkami uprawniającymi wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji wraz ze wskazaniem nieprzekraczalnego terminu, w którym wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności.
- w art. 777 §1 pkt 6 k.p.c. przewidziano natomiast możliwość złożenia oświadczenia o poddaniu się egzekucji przez właściciela nieruchomości albo wierzyciela wierzytelności obciążonych hipoteką oraz właściciela ruchomości lub prawa obciążonych zastawem lub zastawem rejestrowym.
Wskazać przy tym należy, że przedmiotem ustaleń sądu w późniejszym postępowaniu klauzulowym jest właśnie m.in. stwierdzenie czy akt notarialny spełnia wymogi formalne określone w przepisach, czy minął termin spełnienia świadczenia, czy ziścił się warunek uprawniający wierzyciela do wszczęcia egzekucji, czy nie minął termin przed upływem którego wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności.
Podsumowując, dobrowolne poddanie się egzekucji znacznie skraca i upraszcza drogę do uzyskania tytułu wykonawczego umożliwiającego wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi, jednakże nigdy nie gwarantuje pełnej wypłacalności dłużnika.
