Termin crowdfunding jest neologizmem powstałym po połączeniu słów crowd (tłum) oraz funding (finansowanie), co w skrócie można zdefiniować jako gromadzenie środków finansowych z (internetowego) „tłumu”. Termin ten prawdopodobnie jako pierwszy zaproponował w 2006 roku Michael Sullivan na forum bloga fundavlog, pisząc m.in.: „gromadzenie środków finansowych z «tłumu» jest bazą, od której wszystko inne zależy i jest tworzone”[1].
Crowdfunding zasadniczo różni się od zbiórek publicznych, darowizn, fundraisingu, ponieważ opiera się na pewnego rodzaju transakcji wymiennej. Do niewątpliwych zalet crowdfundingu można zaliczyć w szczególności:
- Crowdfunding umożliwia osobom fizycznym i prawnym dostęp do kapitału, który może być trudny do uzyskania w tradycyjny sposób, szczególnie w początkowych fazach rozwoju projektu.
- Crowdfunding może służyć jako narzędzie do testowania pomysłów przed wdrożeniem na pełną skalę. Jeśli projekt nie zdobędzie wystarczającego wsparcia, twórca może uniknąć marnowania zasobów na pomysł, który nie jest zainteresowany rynek.
- Crowdfunding pozwala na pozyskanie środków z wielu źródeł, co może zmniejszyć ryzyko finansowe i zależność od jednego inwestora lub źródła finansowania.
- Crowdfunding pozwala twórcom projektów na dostosowanie kampanii do swoich potrzeb i celów finansowych, na przykład poprzez różne modele crowdfundingu, takie jak reward-based (finansujący otrzymują określony rodzaj gratyfikacji, będący świadczeniem wzajemnym za wpłatę określonej kwoty pieniężnej), equity-based (crowdfunding inwestycyjny: udziałowy i dłużny) lub donation-based (zakłada dokonywanie wpłat przez finansujących na określony cel, przy czym nie jest to związane z jakimkolwiek świadczeniem wzajemnym projektodawcy).
Regulacje prawne
Mimo, że z ww. formy wsparcia korzystają różne podmioty już od dłuższego czasu, to jednak do lipca 2022 r. w Polsce brak było regulacji prawnych, które odnosiłby się do takiego przedsięwzięcia/zjawiska jakim jest chociażby crowdfunding. Zmiany nadeszły wraz z dniem wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (dalej jako: ustawa). 10 listopada br. zakończy się okres przejściowy, w którym platformy crowdfundingowe stosowały przepisy krajowe. Po tym terminie wszystkie podmioty, które chcą nadal świadczyć usługi finansowania społecznościowego, będą musiały uzyskać nowe zezwolenie wydawane przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Ustawa ta jednocześnie implementuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1), zwanego dalej „rozporządzeniem 2020/1503” (dalej jako: rozporządzenie). Przepisy rozporządzenia wprowadzają w Unii Europejskiej jednolite zasady dotyczące dostawców finansowania społecznościowego (European Crowdfunding Service Provider, ECSP), tzw. crowdfundingu. Rozporządzenie dotyczy platform crowdfundingowych działających w tzw. modelu udziałowym, w którym inwestor, w zamian za wpłatę, obejmuje papiery wartościowe (najczęściej akcje) wyemitowane przez właściciela projektu, oraz ułatwiających udzielanie pożyczek społecznościowych. Rozporządzenie to przyznaje dostawcom usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych swobodę świadczenia usług w całej Unii Europejskiej, jednocześnie nakładając na nich konieczność spełniania określonych obowiązków organizacyjnych. ECSP będą podlegać wymogom przewidzianym dla tradycyjnych instytucji rynku kapitałowego, tj. domów maklerskich i towarzystw funduszy inwestycyjnych. ECSP zostali zobowiązani m.in. do utrzymywania odpowiedniego poziomu kapitałów własnych, posiadania polityki, procedur i mechanizmów wewnętrznych pozwalających na ostrożne zarządzanie, identyfikacji i ciągłego monitorowania ryzyk operacyjnych czy zapewnienia odpowiedniego standardu ochrony inwestorów[2].
Do momentu wejścia w życie tych nowych regulacji inwestowanie za pośrednictwem platform crowdfundingowych mogło się wiązać z dosyć dużym ryzykiem, gdyż nie było ujednoliconych standardów, jeśli chodzi np. o informacje przekazywane inwestorom, obowiązki ciążące na emitentach czy na właścicielach projektów, którzy zbierali środki finansowe. Obecnie art. 1 ustawy stanowi, że określa ona szczególne wymogi prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz organizację i tryb wykonywania nadzoru nad dostawcami usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych. Nadzór nad całą działalnością crowdfundingową prowadzić będzie KNF a do jej prowadzenia niezbędne będzie zezwolenie udzielane przez KNF (art. 20 ustawy). Ponadto, zostało wprowadzone rozróżnienie między inwestorami doświadczonymi, a niedoświadczonymi, jak i odpowiednie środki ochrony dla każdej z kategorii.
Kluby sportowe mogą korzystać z crowdfundingu do pozyskania środków na konkretne projekty, takie jak rozbudowa obiektów sportowych, zakup sprzętu, organizacja turniejów czy programów rozwoju młodzieży. Może on pomóc klubom sportowym w zbudowaniu silnej społeczności lokalnej poprzez zaangażowanie lokalnych mieszkańców i sympatyków klubu. Może on stanowić także istotny element promocji klubu gdyż dana kampania może przyciągnąć uwagę mediów i społeczności, a w konsekwencji przyciągnąć uwagę sponsorów. Crowdfunding daje klubom sportowym, zwłaszcza tym mniejszym, szansę na konkurowanie o środki finansowe z większymi klubami. Nie muszą one polegać tylko na wsparciu od sponsorów czy właścicieli.
Należy jednak mieć na uwadze, że przedsięwzięciu temu towarzyszą także pewne wyzwania, takie jak: konieczność zarządzania kampanią, dostarczenie obiecanych nagród lub udziałów oraz konieczność zdobycia zaufania wspierających. Sukces kampanii zależy natomiast od wielu czynników, w tym jakości pomysłu, marketingu i co bardzo istotne - zdolności do budowania relacji z publicznością.
[1] D.T. Dziuba, Ekonomika crowdfundingu. Warszawa, 2015.
[2] Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, druk nr 2269.
