Posiadanie określonego wykształcenia, doświadczenia zawodowego oraz niezbędnych umiejętności do wykonywania pracy nie oznacza automatycznie, że osoba ubiegająca się o zatrudnienie będzie mogła zostać pełnoprawnym pracownikiem. Obok spełnienia powyższych wymogów kwalifikacyjnych, kandydat na pracownika musi legitymować się właściwym stanem zdrowia, niezbędnym do wykonywania danej pracy. Pracodawca nie może bowiem dopuścić do pracy w charakterze pracownika osoby, wobec której istnieją przeciwwskazania medyczne do wykonywania pracy – w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Uzyskanie przez kandydata na pracownika pozytywnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do umówionej pracy nie oznacza, że osoba taka może z marszu przystąpić do wykonywania obowiązków. Mimo, iż zatrudniający starał się dokonać najlepszego wyboru, kierując się kompetencjami pracownika – co dotyczy w dużej mierze pracodawców sektora prywatnego, niezbędne jest skierowanie nowego pracownika na szkolenie bhp. Szkolenie takie zapewnia pracownikom zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi wywoływać zagrożenia. Uczestnicy szkolenia poznają ponadto przepisy oraz zasady bhp niezbędne do wykonywania danej pracy oraz umiejętności bezpiecznego jej wykonywania.
Powyższe zasady obowiązują w sposób bezwzględny zatrudniania na podstawie stosunku pracy – niezależnie od tego jaką w praktyce przybierze formę. Od badań lekarskich oraz szkoleń nie ma więc (w przypadku pracowniczej formy zatrudnienia) ucieczki – niezależnie od tego jak zdrowo na pierwszy rzut oka wygląda osoba przyjmowana do pracy oraz jak duży bagaż doświadczeń i umiejętności zawodowych posiada. Jednak coraz większą popularnością cieszą się na rynku pracy rozwiązania elastyczne w postaci umów cywilnoprawnych takich jak umowa zlecenie czy o dzieło. Czy w przypadku zatrudniania pracobiorców w takich formach istnieje obowiązek kierowania ich na badania lekarskie oraz zapewnienia właściwego szkolenia bhp ?. Nie można na powyższe pytanie odpowiedzieć krótko – tak lub nie.
Regulacje prawa pracy dotyczą relacji pracodawca – pracownik. Może to stwarzać wrażenie, że zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych całkowicie wyłącza stosowanie przepisów kodeksu pracy względem elastycznych pracobiorców. W przeważającej mierze tak faktycznie jest – nie mają oni prawa do płatnego urlopu, czas pracy nie jest reglamentowany, ich wynagrodzenie nie podlega ochronie na analogicznych zasadach jak ma to miejsce w przypadku pracowników. Jednak nieco inaczej przedstawia się kwestia bezpieczeństwa pracy. Warto w tym miejscu przywołać przepis art. 304 kodeksu pracy, który zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy także osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (np. zleceniobiorcom) w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Powyższa regulacja może być podstawą kierowania zleceniobiorców na badania i szkolenia. Oczywiście dużo zależy tu od tego jakie obowiązki będzie miała wykonywać osoba zatrudniona na podstawie umów cywilnoprawnych. Jeżeli zatem zatrudnienie będzie wiązało się z wykonywaniem pracy o dużym zagrożeniu wypadkowym – np. w branży budowlanej, wówczas chcąc zapewnić pracobiorcy należyty poziom bezpieczeństwa jak najbardziej zasadne i celowe będzie skierowanie go na badania lekarskie oraz szkolenie bhp – przed dopuszczeniem do pracy. Trudno bowiem uznać za zasadne i usprawiedliwione działanie w ramach którego pracownik zatrudniany na stanowisko robotnicze, charakteryzujące się dużym poziomem zagrożeń zawodowych, przechodzi badania oraz szkolenia – a osoba zatrudniana przy takiej samej pracy, jednak na podstawie umowy cywilnoprawnej będzie dopuszczana do pracy „bez zbędnych formalności”. Jeżeli jednak ma być wykonywana praca – często w opinii pracowników zatrudnianych na stanowiskach robotniczych – lekka, łatwa i przyjemna – np. przy komputerze, wówczas przeprowadzenie badań lekarskich oraz szkoleń bhp nie jest już sprawą decydującą w kwestiach bezpieczeństwa.
O tym czy w danym przypadku przyjmowany do pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej będzie skierowany na badania profilaktyczne oraz szkolenie bhp decyduje podmiot zatrudniający. Za dobrą praktykę można uznać zawarcie postanowień dotyczących kwestii badań oraz szkoleń bhp w zawieranej umowie cywilnoprawnej.
