Zmiany w Kodeksie CAS: sprawy dopingowe w I instancji i reorganizacja Trybunału

Wstęp

1 stycznia 2019 roku wszedł w życie nowy Kodeks Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu. Na wstępie, celem umożliwienia lepszego zrozumienia tematu i wprowadzonych zmian, należy pokrótce scharakteryzować sposób działania Trybunału i przypomnieć, że Kodeks składa się z dwóch części.

Pierwsza część – artykuły od S1 do S26, odnosi się do zasad organizacyjnych (sam Kodeks nazywa ją „Reguły dotyczące organów odpowiedzialnych za rozstrzyganie sporów sportowych”) i zawiera przepisy dotyczące zarówno CAS, jak i ICAS, czyli Międzynarodowej Rady Arbitrażu Sportowego (dalej: „Rada” lub „ICAS”) – podmiotu pomocniczego względem Trybunału. ICAS zajmuje się kwestiami administracyjnymi i finansowymi CAS, jest gwarantem jego niezależności oraz praw stron arbitrażu. Wprowadzone w 2019 roku zmiany mają przede wszystkim charakter systemowy i dotyczą w głównej mierze właśnie pierwszej części Kodeksu.

Druga część – artykuły od R27 do R70 to tzw. „Reguły proceduralne” i bezpośrednio reguluje kwestie dotyczące postępowania przed CAS, czyli zagadnienia takie jak sposób powoływania arbitrów, terminy i koszty postępowania, czy zasady dotyczące stosowania właściwego prawa w konkretnym sporze. W tej części również doszło do zmian, choć w mniejszym zakresie.

Reorganizacja ICAS – nowe Stałe Komisje

Najbardziej rewolucyjną nowością pod względem systemowym jest wprowadzenie nieznanych wcześniej Radzie organów, w postaci trzech Stałych Komisji (zmiana art. S7 Kodeksu). Do końca 2018 roku, Rada działała tylko poprzez kolegialne ciało (Board) złożone z Prezydenta ICAS, dwóch Wiceprezydentów, a także Przewodniczącego Dywizji ds. I instancji CAS (CAS Ordinary Division) oraz Przewodniczącego Dywizji Odwoławczej CAS (CAS Appeals Arbitration Division). Od 2019 r. powołane zostały Stałe Komisje:

• Komisja ds. Członkostwa CAS (CAS Membership Commission) – zgodnie z art. S7 ust. 2 lit. a Kodeksu „Komisja ds. Członkostwa CAS jest odpowiedzialna za proponowanie i nominowanie nowych arbitrów i mediatorów CAS do ICAS. Może również sugerować usunięcie danego arbitra lub mediatora z list CAS.
• Komisja ds. Wsparcia Prawnego (Legal Aid Commission) – w art. S7 ust. 2 lit. b Kodeksu widnieje, że „Komisja ds. Wsparcia Prawnego wykonuje swoje funkcje zgodnie z Wytycznymi dot. Pomocy Prawnej CAS”. Regulacja ta jest obszerna i jej scharakteryzowanie zasługuje na osobny wpis, ujmując temat zrębowo można jedynie posłużyć się dwoma przepisami zawartymi w Wytycznych. Art. 1 tego dokumentu wskazuje, że celem Wsparcia Prawnego CAS jest zagwarantowanie osobom fizycznym nieposiadającym wystarczających środków finansowych możliwości dochodzenia swoich praw przed CAS. Z art. 4 i 5 wynika, że Wsparcie Prawne powinno być zagwarantowane każdemu, kto wniesie o takie wsparcie i wykaże, że jego dochody i posiadane środki są niewystarczające do samodzielnego działania, zaś podmiotem odpowiedzialnym za finansowanie Wsparcia Prawnego jest ICAS. Wprowadzenie do Kodeksu CAS przepisu tworzącego Stałą Komisję ds. Wsparcia Prawnego oraz stanowi realizację uprawnienia Rady do powołania takiej struktury, wywodzącego się z art. S6 ust. 9, gdzie zawarto, że Rada jest uprawniona do stworzenia funduszu na rzecz wsparcia prawnego oraz określenia wytycznych dotyczących ich realizacji. Przepis ten w tej postaci istnieje od 2013 roku, kiedy po raz pierwszy wyraźnie wskazywano potrzebę istnienia takiego funduszu i zapowiedziano jego realizację w kolejnych latach.
• Komisja ds. Wyłączeń (Challenge Commission) – w przeciwieństwie do poprzedniej, stworzenie tej Komisji nie stanowi podstawy do stworzenia nowych regulacji, a jedynie wyodrębnia organ kompetentny do rozpatrywania wniosków o wyłączenie danego arbitra. Cała procedura nadal jest określona w art. R34 i R35 i Komisja ds. Wyłączeń działa na tej podstawie, a regulacje te pozostają niezmienne, z tym, że zamiast ICAS jako całości, wnioski są rozpatrywane właśnie przez tę Komisję.

Sprawy dopingowe w I instancji

Kolejną, w praktyce być może najważniejszą zmianą, jest wyodrębnienie osobnej Dywizji Antydopingowej. Do tej pory, art. S3 Kodeksu dokonywał podziału jedynie ze względu na instancję i rozróżniał sprawy tylko pod względem proceduralnym – na te, w których CAS był organem I instancji (CAS Ordinary Arbitration Division) i te, w których był organem odwoławczym (CAS Appeals Arbitration Division).

W akapicie drugim powołanego wyżej przepisu dodano właśnie Komisję Antydopingową jako osobną, niezależną od pozostałych dwóch. CAS tym samym odpowiedział na realia arbitrażu sportowego, gdzie sprawy związane z dopingiem stanowią na tyle dużą część całości, że niezbędne było stworzenie osobnej dywizji zajmującej się wyłącznie takimi sporami, również w pierwszej instancji.

 Do tej pory CAS stanowił jedynie organ odwoławczy w sprawach antydopingowych, obecnie w art. S12 lit. b wskazano wyraźnie, że do zadań Panelu CAS należy m.in. „rozwiązywanie spraw związanych z dopingiem jako organ pierwszej lub właściwej instancji”. Stworzono też odrębne regulacje proceduralne: „Reguły arbitrażowe właściwe dla Dywizji Antydopingowej CAS”, które stanowią integralną część Kodeksu CAS.

Zmiany dotyczące rozpraw

Ostatnia zmiana ma charakter czysto proceduralny – dotyczy art. R57, regulującego kwestię rozpraw i przesłuchań. Do tej pory, rozprawy miały charakter jawny, o ile strony nie postanowiły inaczej. Obecnie w akapicie drugim dodano kilkuzdaniową normę, polegającą: „stworzeniu dla strony możliwości wniesienia żądania przeprowadzenia rozprawy jawnej. Wymagane jest jednak spełnienie pewnych przesłanek: 1) uprawnienie takie przysługuje stronie sporu, 2) stroną jest osoba fizyczna, 3) spór ten musi mieć charakter dyscyplinarny.  Żądanie to może jednak nie być uwzględnione, jeśli naruszałoby moralność publiczną, porządek publiczny, bezpieczeństwo narodowe, prywatność stron w niedopuszczalnym zakresie, a także w wypadku, w którym upublicznienie rozprawy byłoby wbrew sprawiedliwości”.

Powyższe wyliczenie ma oczywiście charakter klauzul generalnych, istotną zmianą jest jednak przeniesienie decydowania o upublicznieniu rozprawy – do końca 2018 r. potrzebna była do tego zgoda obu stron, teraz zaś ze stron ma w tej kwestii wybór, zaś Panel CAS rozważa tylko, czy żądanie strony nie narusza przesłanek negatywnych zawartych w powyższej normie.