Dzisiaj chciałbym wrócić na grunt zagadnień z zakresu prawa spadkowego, które już niejednokrotnie były przedmiotem wpisów i które wciąż budzą wiele pytań oraz wątpliwości u naszych czytelników i klientów.
Jedną z bardziej skomplikowanych instytucji prawa spadkowego jest zachowek. Z naszego doświadczenia wynika ponadto, że sprawom spadkowym (a zwłaszcza sprawom o zachowek) towarzyszą często duże emocje stron.
Z tego względu mam nadzieję, że dzisiejszy wpis okaże się przydatny i ciekawy zwłaszcza dla tych osób, które do zapłaty zachowku są zobowiązane. Chodzi mianowicie o możliwość obniżenia kwoty żądanej przez uprawnionego do zachowku na podstawie art. 5 k.c.
Sposób obliczenia wysokości zachowku należnego uprawnionemu określają w sposób ścisły przepisy kodeksu cywilnego. Pamiętajmy jednak, że zgodnie orzecznictwem sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego dopuszczalne jest obniżenie wysokości zachowku należnego zgodnie z k.c. w oparciu o tzw. zasady współżycia społecznego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1981, sygn. akt III CZP 18/81, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., sygn. akt IV CK 215/03).
Należy oczywiście pamiętać, że obniżenie wysokości zachowku powinno następować tylko wyjątkowo i tylko w razie szczególnie uzasadnionych sytuacji. Pewną wskazówką mogą być w tym zakresie regulacje dotyczące uznania za niegodnego dziedziczenia (art. 928 k.c.) oraz wydziedziczenia (art. 1008 k.c.). Celem obniżenia wysokości dochodzonego zachowku można się zatem powoływać m.in. na to, że uprawniony do zachowku zachowywał się względem spadkodawcy w sposób rażąco sprzeczny z powszechnie przyjętymi zasadami.
W sposób abstrakcyjny oczywiście trudno określić i przewidzieć wszystkie przypadki, w których domaganie się obniżenia wysokości zachowku będzie skuteczne, jednakże pamiętajmy, że jest to możliwe, aczkolwiek wymaga każdorazowo dokładnej oceny i pogłębionej analizy.
