W celu realizacji istoty postępowania w przedmiocie upadłości konsumenckiej ustawodawca przewidział dwa alternatywne rozwiązania. Z jednej strony możliwe jest ustalenie przez sąd planu spłat zobowiązań, natomiast drugą możliwością jest złożenie przez konsumenta propozycji układowych. Poniżej przedstawię najważniejsze cechy tych instytucji prawa upadłościowego.
Plan spłaty zobowiązań ma charakter „odgórny”, co oznacza, że jest niejako narzucany przez Sąd prowadzący postępowanie w przedmiocie upadłości konsumenckiej. Oczywiście nie jest to bezwarunkowa zasada, ponieważ ustalając plan spłaty Sąd powinien wysłuchać opinii i sugestii syndyka, konsumenta oraz jego wierzycieli.
Plan obejmuje część niezaspokojonych z likwidacji majątku upadłego wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości oraz wszystkie wierzytelności przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości. Określając plan spłaty zobowiązań Sąd musi ustalić jaka część jego majątku może być przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli - oczywiście nie może to być całość dochodów, ponieważ część z nich musi zostać przeznaczona na pokrycie podstawowych kosztów życiowych konsumenta oraz osób pozostających na jego utrzymaniu.
O ustaleniu planu spłaty zobowiązań Sąd orzeka w formie postanowienia, gdzie określony jest zakres i czasz (nie dłużej niż 36 miesięcy, a wyjątkowych przypadkach 54 miesiące) konsument zobowiązany będzie spłacać swoje zobowiązania. Co bardzo ważne, przedmiotowe postanowienie może również zawierać informacje na temat tego, jaka cześć zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości będzie podlegała zostanie umorzona po zrealizowaniu plany spłaty. Podczas realizacji plany spłaty Sąd bada rzetelności konsumenta w wykonywaniu jego postanowień. W sytuacji, gdy będzie on działał uczciwie i w dobrej wierze będzie mógł liczyć na umorzenie części lub nawet całości zobowiązań powstałych przed ogłoszeniem upadłości.
Przechodząc do instytucji określanej mianem propozycji układowej należy wskazać, że możliwość jej zastosowania zależy w zasadzie od woli konsumenta. Stanowi ona bowiem jego własną propozycję warunków likwidacji majątku oraz zaspokojenia wierzycieli. Zatem jest to rozwiązanie alternatywne w stosunku do opisane powyżej planu spłaty.
Konsument ma prawo złożyć propozycje układowe w każdym czasie. Należy jednak podkreślić, że każdorazowo są one przedmiotem dyskusji i głosowania na zgromadzeniu wierzycieli, które to może być powołane dopiero po ustaleniu ostatecznej listy wierzytelności. Jednym z głównych warunków jakie muszą spełniać propozycje układowe jest ich ekonomiczna zasadność – a więc muszą one być możliwe do zrealizowania i odpowiadać możliwościom konsumenta.
Aby układ pomiędzy konsumentem a wierzycielami został zawarty konieczne jest przegłosowanie złożonych propozycji przez większość wierzycieli na zgromadzeniu, którym przypada co najmniej dwie trzecie ogólnej sumy wierzytelności. Podobnie jak w przypadku planu spłaty, w warunkach układu strony określają także zasady oddłużenia tj. umorzenia wierzytelności.
Oczywiście drugie z przedstawionych rozwiązań może okazać się korzystniejsze dla konsumenta, ponieważ ma on większy wpływ na sposób zaspokajania własnych zobowiązań. Jednak poważną przeszkodą może okazać się uzyskanie zgody większości wierzycieli, którzy mogą nie wykazywać dobrej woli w tym zakresie. W takiej sytuacji konieczne będzie władcze działanie Sądu.
