Jednym z urlopowych uprawnień przysługujących każdemu pracownikowi jest prawo do urlopu na żądanie. Źródłem tego szczególnego rodzaju urlopu, którego wykorzystane powoduje czasem niemałe zamieszanie w zakresie zapewnienia prawidłowej organizacji pracy jest kodeks pracy, zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Czy udzielenie takiego urlopu powoduje, że pracodawca nie ma możliwości cofnięcia swojej decyzji i zobowiązać pracownika do stawienia się w pracy ?
Udzielenie urlopu wypoczynkowego daje dużą szansę, że będzie on przebiegał bez zakłóceń – przynajmniej ze strony pracodawcy. Jednak w pewnych przypadkach wypoczynek będzie mógł być przerwany, co wiąże się z prawem pracodawcy do odwołania pracownika z urlopu wypoczynkowego. Powyższe uprawnienie kojarzy się przede wszystkim z dłuższymi okresami odpoczynku – ustalanych w tamach planu urlopów lub w terminach wynikających z porozumienia między pracodawcą a pracownikiem.
Jak wiadomo cały przysługujący pracownikowi wymiar urlopu – 20 lub 26 dni nie podlegają planowaniu. Wyjątkiem tym są 4 dni urlopu na żądanie, który pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikom w terminie (terminach) przez nich wskazanych – oczywiście pod warunkiem, że nie stoją na przeszkodzie ważne względy organizacyjne czy szeroko rozumiany interes pracodawcy. Uwzględniając fakt, że urlop na żądanie nie jest urlopem planowanym oraz biorąc pod uwagę jego szczególny charakter w praktyce może powstać wątpliwość - czy pracodawca który udzielił pracownikowi tego urlopu może pracownika z tego urlopu odwołać.
Oceniając możliwość odwołania pracownika z udzielonego wcześniej urlopu na żądanie należy zwrócić uwagę, że przepisy kodeksu pracy dając pracodawcy uprawnienie do odwołania pracownika z urlopu nie rozróżniają klasycznego, planowanego urlopu wypoczynkowego od szczególnego uprawnienia jakim jest urlop na żądanie. Należy bowiem pamiętać, że cały należy na dany rok wymiar urlopu – 20 lub 26 dni do których zalicza się urlop na żądanie jest „urlopem wypoczynkowym” - należnym u danego pracodawcy, niezależnie od tego czy pracownik przeznaczy go na wyjazd na wczasy czy na remont domu. Zarówno sposób wykorzystania planowanego urlopu, w tym urlopu wypoczynkowego udzielanego w trybie na żądanie jest uzależniony tylko od decyzji pracownika.
Uwzględniając zatem, że zarówno urlop planowany, jak i urlop na żądanie jest urlopem wypoczynkowym można przyjąć, że uprawnienie do odwołania pracownika z urlopu dotyczy zarówno typowego planowanego urlopu wypoczynkowego jak i urlopu udzielonego w trybie „na żądanie”. Nie można bowiem wykluczyć sytuacji, kiedy to okoliczności szczególne, wymagające obecności pracownika w firmie ujawnią się po udzieleniu nawet jednodniowego urlopu. W takim przypadku pracodawca – o ile zdoła nawiązać kontakt z pracownikiem ma prawo zobowiązać go do niezwłocznego powrotu do pracy – oczywiście o ile powrót do pracy będzie możliwy w godzinach funkcjonowania zakładu pracy.
Mimo, iż przepisy tego bezpośrednio nie regulują, warto mieć na względzie, że odwołanie pracownika z udzielonego w trybie nagłym urlopu na żądanie powinno być decyzją o charakterze ostatecznym, podejmowaną wówczas gdy pracodawca przy pomocy pracowników znajdujących się aktualnie w jego dyspozycji nie jest w stanie zapewnić prawidłowego toku pracy.
Na zakończenie drobna sugestia – zbliża się koniec roku – a wraz z nim upływ terminu na skorzystanie z urlopu na żądanie, jaki jest należny na rok 2017. Niewykorzystane dni urlopu oczywiście nie przepadną – ale stracą swój roszczeniowy charakter i nie będę mogły być w 2018 roku wykorzystane w ramach urlopu na żądanie. Warto o tym pamiętać – szczególnie podczas próby kumulowania urlopu na żądanie w kolejnym roku.
