Do niedawna wydawało się jeszcze, że zawezwanie do próby ugodowej jest czynnością pozwalającą na osiągnięcie skutku w postaci przerwania przedawnienia roszczenia. Okazuje się jednak, że takie wykorzystanie postępowania pojednawczego może nie potrwać długo. 16 października 2020 r., Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt: IV CSK 107/20 powziął co do tej kwestii wątpliwość i przekazał ją do rozpatrzenia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego.
To, że wniesienie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia, było, utrwalonym poglądem w orzecznictwie. Potwierdzone było to również orzeczeniami Sądu Najwyższego: np. III CZP 42/06 lub V CSK 515/11. Taka właściwość tego środka polubownego rozwiązywania sporów opisanego w art. 184-186 Kpc, była bardzo dogodnym sposobem na przedłużanie okresu przedawnienia roszczeń. Chyba nie ma co ukrywać, że większość wniosków o przeprowadzenie postępowania pojednawczego była i jest składana tylko w tym celu – przerwania biegu przedawnienia. W związku z takim sposobem funkcjonowania tego mechanizmu od zawsze wzbudzał on wątpliwości w prawniczej doktrynie. Naukowcy wskazywali przede wszystkim na dwa podstawowe problemy: wypaczenie idei przedawnienia roszczeń poprzez umożliwienie przedłużania tego typu okresów w nieskończoność oraz wykorzystywanie postępowania pojednawczego niezgodnie z jego przeznaczeniem.
W konsekwencji tego typu uwag, Sąd Najwyższy w zeszły piątek wyraził swoje wątpliwości i zadał poszerzonemu składowi następujące pytania:
- Czy zawezwanie do próby ugodowej może przerwać bieg przedawnienia roszczenia, a jeśli tak, czy przerwa biegu przedawnienia zależy od tego, czy wierzyciel, mając na względzie zachowanie dłużnika, mógł rozsądnie oceniać, że postępowanie pojednawcze doprowadzi do zawarcia ugody?
- Czy jeżeli zawezwanie do próby ugodowej spowodowało przeprowadzenie postępowania pojednawczego, w postępowaniu rozpoznawczym dopuszczalne jest ustalenie, że nie przerwało ono biegu przedawnienia roszczenia?
Jak widać szczególnie kluczowe jest pytanie pierwsze, poszerzony skład będzie musiał orzec czy w ogóle jest możliwe przedawnienie roszczeń w wyniku zawezwanie do próby ugodowej, a jeśli tak to czy jest to zależne od wiedzy wierzyciela co do tego czy dłużnik ma zamiar podjąć rokowania w ramach postępowania pojednawczego. Odpowiedź na to pytanie może skutkować tak naprawdę trzema warrantami nowej linii orzeczniczej:
- zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia,
- zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia, tylko wtedy gdy … (tutaj warunki ustalone przez SN) ,
- zawezwanie do próby ugodowej nie przerywa biegu przedawnienia.
Jednak na to jaką linię orzeczniczą zastosuje SN, przyjdzie nam poczekać do ostatecznego rozstrzygnięcia, na ten moment najmniej prawdopodobne wydaje się ostatnie rozwiązanie, ale żeby wiedzieć na pewno należy śledzić sprawę toczącą się przed Sądem Najwyższym pod sygnaturą: IV CSK 107/20.
