Mój ostatni wpis na blogu dotyczył zapisu windykacyjnego. Wspomniałam w nim, że przedmiotem zapisu windykacyjnego mogą być rzeczy oznaczone co do tożsamości, zbywalne prawa majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.
Ustawodawca sformułował więc katalog zamknięty przedmiotów, które mogą być skutecznie objęte przedmiotem zapisu windykacyjnego. Powstaje w związku z tym praktyczne pytanie, czy pieniądze mogą stanowić przedmiot takiego zapisu? Pieniądze są przecież rzeczami oznaczonymi co do gatunku, a takich ustawodawca nie wymienia w art. 981[1] Kodeksu Cywilnego, jako mogących stanowić przedmiot zapisu windykacyjnego.
Czy zatem zawarcie w testamencie rozrządzenia, że określona kwota pieniężna ma przypaść jako zapis windykacyjny konkretnej osobie, czyni takie postanowienie nieważnym? Co do zasady odpowiedź na tak postawione pytanie jest twierdząca – postanowienie takie będzie nieważne. Kwestia ta wymaga jednak dalszego uszczegółowienia. W literaturze przedmiotu zwraca się bowiem uwagę, że podział na rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości ma charakter umowny. Oznacza to, że precyzyjne sformułowanie w testamencie postanowienia odnośnie zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem są pieniądze może wcale nie być sprzeczne z przepisami kodeksu cywilnego. Warunkiem jednak jest dostateczne skonkretyzowanie przedmiotu zapisu windykacyjnego, by w rezultacie środki pieniężne mogły z chwilą śmierci testatora stać się od razu własnością zapisobiercy windykacyjnego. Chodzi zatem o dostateczne zindywidualizowanie pieniędzy, by przestały być rzeczami oznaczonymi co do gatunku. P. Księżak (Zapis windykacyjny, Warszawa 2012, s. 99) zwraca uwagę, że konkretne znaki pieniężne oznaczone co do tożsamości mogą stać się przedmiotem zapisu windykacyjnego, w sytuacji gdy testator zapisuje np. środki złożone w skrytce bankowej albo w sejfie. Również skuteczny prawnie jest zapis środków pieniężnych, które w chwili śmierci testatora będą znajdować się na oznaczonym rachunku bankowym.
