30 września 2020 r., czyli z zachowaniem terminów przewidzianych w wewnętrznych przepisach organizacyjnych, Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) opublikowała obowiązującą w roku 2021 Listę Substancji i Metod Zabronionych (Lista)[1]. Dzisiejszy wpis zostanie poświęcony głównym zmianom, które nastąpiły względem jej ubiegłorocznej wersji.
Pierwszorzędnym założeniem przyświecającym autorom zaktualizowanej Listy było, zwiększenie jej przejrzystości i przystępności dla najbardziej zainteresowanych podmiotów, czyli sportowców i członków ich sztabów szkoleniowych. W tym celu dokonano szeregu modyfikacji o charakterze technicznym. Jako najistotniejsze warto wskazać:
- przeprojektowany spis treści -W odniesieniu do każdej z klas substancji niedozwolonych został uzupełniony o przykładowy (niezamknięty) katalog schorzeń lub chorób, przy zaistnieniu których przepisywane są leki mogące zawierać owe substancje,
- zamieszczenie wstępu, w którym postanowiono zdefiniować terminy używane w Liście;
- wyszczególnienie w nagłówkach każdej z klas substancji niedozwolonych, które z nich są zabronione w każdym czasie, a które zabronione jedynie podczas zawodów;
- wyraźne wyodrębnienie wyjątków od zakazów oraz uwag mających znaczenie przy weryfikacji danej substancji jako niedozwolonej;
- umieszczenie na końcu Listy indeksu obejmującego wymienione w Liście substancje i metody niedozwolone.
Co niezwykle istotne, Lista uległa także modyfikacjom merytorycznym. Szczególną uwagę WADA poświęciła dwóm spośród nich, które wchodzą w życie od roku 2021 i jednej, która zacznie obowiązywać od 2022 r.
Substancje Nadużywane (Substances of Abuse)
Wprowadzenie nowej kategorii substancji niedozwolonych wiąże się z faktem, iż niektóre z substancji odurzających, wymienionych w Liście, często stosowane są w celach niezwiązanych z aktywnością sportową. Z tego powodu zdecydowano się obniżyć potencjalne kary zawieszenia do trzech miesięcy lub nawet jednego miesiąca (o ile sportowiec podda się programowi rehabilitacji), jeżeli zawodnik będzie w stanie wykazać, że zażył daną substancję poza zawodami i nie dążył do poprawy swoich wyników sportowych. Obecnie jako substancje nadużywane sklasyfikowano kokainę, dimorfinę (heroinę), metylenodioksymetamfetaminę („ecstasy”) oraz tetrahydrokanabinol (THC).
Nowa kategoria metod w ramach „Metod Zabronionych”
W ramach metody M2 – „manipulacja chemiczna i fizyczna”, ujęto nową podgrupę nazwaną Specified Methods. Zgodnie z wytycznymi, jeśli sportowiec będzie w stanie udowodnić, że dożylne kroplówki i / lub zastrzyki o łącznej objętości przekraczającej 100 ml na 12 godzin – nie biorąc pod uwagę tych, które zgodnie z prawem otrzymał w trakcie leczenia szpitalnego, zabiegów chirurgicznych lub klinicznych badań diagnostycznych – nie były zastosowane do celów dopingowych, może ubiegać się o złagodzenie kary. Nie oznacza to jednak, że odpowiedzialność za użycie tego typu metody będzie całkowicie wyłączona.
Glukortykoidy
Wraz z publikacją nowej Listy, WADA poinformowała także, iż od 2022 roku bezwzględnym zakazem podawania w jakiejkolwiek formie mają być objęte glukortykoidy. Na rok 2021 zostały one zidentyfikowane jako Specified Substances, co oznacza (podobnie, jak w przypadku Specified Methods), że kara za ich wykrycie może być złagodzona w przypadku udowodnienia skorzystania z nich do celów innych niż dopingowe.
Ten swoisty okres przejściowy spowodowany jest koniecznością zapewnienia odpowiedniej ilości czasu, potrzebnego na szeroko zakrojoną edukację sportowców, ich otoczenia, a także zaktualizowania procedur umożliwiających stosowanie glukortykoidów do celów klinicznych, nie naruszając przy tym przepisów antydopingowych.
-----------
Dwa dni po publikacji nowej wersji Listy, nie sposób ocenić, czy zaproponowane w niej zmiany spełnią oczekiwania projektodawców. Za pozytywną okoliczność można natomiast uznać podejmowanie działań zmierzających do zwiększenia jej przystępności i wprowadzanie uwag wyjaśniających. Kolokwializując, teraz piłka jest po stronie sportowców i ich otoczenia. Warto bowiem, aby wszyscy zainteresowani zapoznali się z Listą, w celu uniknięcia nieumyślnego zastosowania substancji lub metody niedozwolonej w 2021 r.
