W swoich wpisach kilkakrotnie poruszałem już kwestię dotyczące współwłasności i dziś ponownie chciałbym do tego zagadnienia nawiązać.
Istota współwłasności wyrażona została w art. 195 k.c., który stanowi, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).Logiczną konsekwencją powyższego jest przepis art. 206 k.c., zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.
Mimo powyższych uregulowań zawartych w kodeksie cywilnym należy jednak zauważyć, że w praktyce pomiędzy współwłaścicielami dochodzi wielokrotnie do nieporozumień. Nierzadko konflikty powstają właśnie na tle wyłączenia określonych współwłaścicieli od możliwości współposiadania oraz korzystania z rzeczy wspólnej. Innymi słowy, dochodzi do sytuacji, w której jeden współwłaściciel (lub też kilku współwłaścicieli) „zawłaszcza” rzecz wspólną poprzez przekroczenie granic współposiadania i korzystania z niej określonych w art. 206 k.c., uniemożliwiając tym samym pozostałym współwłaścicielom wykonywanie ich uprawnień.
Opisana powyżej sytuacja stanowi ponad wszelką wątpliwość naruszenie przepisów i nie korzysta z ochrony prawnej, zaś pominiętym współwłaścicielom przysługują odpowiednie roszczenia.
W pierwszej kolejności wyłączeni współwłaściciele mogą żądać dopuszczenia ich do współposiadania i współkorzystania z rzeczy wspólnej.
Niezależnie od powyższego pominięci współwłaściciele mogą dochodzić od współwłaścicieli korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej ponad przysługujący im udział. Powyższe uprawnienie potwierdzone zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższe, w tym w szczególności w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r. podjętej w składzie 7 sędziów w sprawie o sygnaturze akt III CZP 88/12. W przytoczonej uchwale Sąd Najwyższy wskazał również, że podstawę roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy wspólnej stanowią przepisy art. 224 § 2 k.c. lub art. 225 k.c.
Jednocześnie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że wykonywanie uprawnień z tytułu współwłasności podlega ograniczeniom związanym z koniecznością respektowania uprawnień wszystkich pozostałych współwłaścicieli. W tym świetle nie powinno budzić wątpliwości, że wyłączenie części współwłaścicieli od współposiadania i współkorzystania z rzeczy wspólnej jest działaniem bezprawnym i powoduje określone konsekwencje prawne, jak chociażby obowiązek wypłaty wynagrodzenia za nieuprawnione korzystanie z rzeczy stanowiącej przedmiot współwłasności.
