W statutach wielu klubów sportowych można spotkać cele związane z turystyką, krajoznawstwem czy organizacją wypoczynku dzieci i młodzieży. W aktualnym stanie prawnym działalność w branży turystycznej podlega jednak znaczącym obostrzeniom i wymaga spełnienia wielu obowiązków przez organizatora turystyki. Czy kluby sportowe organizując nawet tylko jeden wyjazd w ciągu roku zawsze muszą się do nich stosować?
Organizowanie turystyki w świetle przepisów
W świetle aktualnych regulacji prawnych organizowanie turystyki jest działalnością regulowaną. To oznacza, że wykonywanie tej działalności wymaga spełnienia warunków określonych we właściwych przepisach i uzyskania wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej.
Właściwym dla organizowania turystyki aktem prawnym jest ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (dalej: „ustawa”). Stanowi ona implementację do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniająca rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE oraz uchylająca dyrektywę Rady 90/314/EWG. Każdy klub sportowy działający w sferze szeroko rozumianej turystyki powinien znać tą ustawę.
Co istotne bowiem, działalność w sferze turystyki na mocy powyższej ustawy jest rozumiana bardzo szeroko. Ustawa swoim zakresem obejmuje warunki oferowania, sprzedaży i realizacji imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych. Imprezą turystyczną na gruncie ustawy jest już połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji. Organizator takiej imprezy podlega już rygorom i obowiązkom wynikającym z ustawy. Zatem klub sportowy organizując wycieczkę i zapewniając podstawowe usługi takie jak transport i zakwaterowanie, co do zasady już podlega pod reżim ustawy.
Czy klub sportowy zawsze musi stosować się do ustawy?
W świetle ustawy jednak nie każda wycieczka czy impreza turystyczna będzie podlegać szczególnym obowiązkom ciążącym na organizatorze. Pewne kategorie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych zostały wyłączone spod zasięgu ustawy.
Zgodnie z art. 3 ustawy, nie ma ona zastosowania do:
1) imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych, które są oferowane oraz których zamawianie i realizowanie jest ułatwiane okazjonalnie, na zasadach niezarobkowych i wyłącznie ograniczonej grupie podróżnych;
2) imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych nabywanych na podstawie umowy generalnej o organizowanie podróży służbowych zawieranej między przedsiębiorcą turystycznym a przedsiębiorcą w rozumieniu art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933) albo podmiotem prowadzącym działalność odpłatną;
3) imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych trwających krócej niż 24 godziny, chyba że obejmują nocleg.
W powyższe wyłączenie z art. 3 pkt 1 ustawy może wpisać się właśnie klub sportowy. Musi jednak łącznie spełnić wszystkie wynikające z tego przepisu przesłanki, a więc organizacja imprezy turystycznej musi mieć charakter okazjonalny, niezarobkowy i na rzecz ograniczonego kręgu odbiorców.
Okazjonalny charakter rozumiany jest w ten sposób, że organizacja imprez turystycznych nie może odbywać się częściej niż kilka razy do roku.
Niezarobkowy charakter oznacza, że organizacja takich imprez odbywa się na zasadach niekomercyjnych, nie w celu osiągnięcia zysku przez organizatora. Dużo łatwiejszy do spełnienia ten wymóg będzie dla klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia i fundacji. Działalność tych podmiotów już ze swej natury nie jest nastawiona na zysk, a uzyskiwane przez nie dochody przeznaczane są na działalność statutową. Natomiast kluby sportowe działające w formie spółek prawa handlowego, w szczególności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej spełnią to kryterium tylko wtedy, gdy będą podmiotami non-profit.
Przesłankę ograniczonego kręgu odbiorców kluby sportowe również mogą spełnić bez większych trudności organizując imprezę turystyczną przykładowo wyłącznie na rzecz swoich zawodników.
Zatem, klub sportowy spełniający powyższe przesłanki może swobodnie zorganizować imprezę turystyczną. Bez konieczności dokonywania wpisu w ustawowym rejestrze - Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych. A także bez konieczności spełnienia szeregu obowiązków wynikających z ustawy, na czele z zawarciem gwarancji bankowej (lub gwarancji ubezpieczeniowej bądź zawarcia umowy ubezpieczenia na rzecz podróżnych) czy zawarciem umowy o turystyczny rachunek powierniczy.
Warto także pamiętać, że w przypadku imprez turystycznych organizowanych przez kluby sportowe, a trwających krócej niż 24 godziny (chyba że obejmują nocleg) również nie stosujemy ustawy i wynikających z niej reżimów.
Nie ulega wątpliwości, że rozwój branży turystycznej wymaga zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony dla podróżnych. Słusznie jednak ustawodawca unijny, a w ślad za nim polski zauważył potrzebę wyłączenia spod obowiązywania ustawy pewnej kategorii imprez turystycznych. W te wyłączenia mogą wpisać się między innymi kluby sportowe organizujące wyjazdy dla swoich zawodników sporadycznie i niezarobkowo.
