Dzisiaj na stronie FIFA opublikowano raport dotyczący organizacji profesjonalnego futbolu. Stanowi on zestawienie podstawowych danych dotyczących organizacji profesjonalnego futbolu zarówno w skali globalnej jak i wzajemnych relacji poszczególnych organizacji o krajowym zasięgu działania, w tym również Polski. Chciałbym skupić się na kwestiach dotyczących formy prawnej klubów sportowych występujących w najwyższych klasach rozgrywkowych w poszczególnych krajach.
Przypomnijmy, że zgodnie z obowiązującym obecnie art. 15 ust. 3 ustawy o sporcie: w skład ligi zawodowej w grach zespołowych wchodzą wyłącznie kluby sportowe działające jako spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Te ostatnie zostały dodane do przepisu w 2017 r. W praktyce, w rozgrywkach Ekstraklasy bierze udział 16 klubów funkcjonujących jako spółki akcyjne. Czy taka struktura jest powszechna w europejskim futbolu? Otóż nie. Poza Polską stuprocentowy udział spółek akcyjnych w rozgrywkach na najwyższym poziomie występuje jedynie w Czechach, Słowacji, Macedonii Północnej oraz w Szwajcarii. Poniżej przedstawiam zestawienie strukturalne dla wybranych europejskich państw.
Anglia – 20 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością
Austria – 12 stowarzyszeń
Belgia – 16 stowarzyszeń
Czechy – 16 spółek akcyjnych
Francja – 15 sportowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 3 spółki akcyjne, 1 prosta spółka akcyjna i 1 spółka Société de Droit Monégasque
Hiszpania – 16 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i 4 stowarzyszenia
Holandia – 14 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 3 stowarzyszenia, 1 fundacja
Niemcy – 5 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 8 spółek akcyjnych oraz 5 stowarzyszeń
Portugalia – 15 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 3 spółki akcyjne
Północna Macedonia – 10 spółek akcyjnych
Rosja – 3 spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 8 spółek akcyjnych, 5 stowarzyszeń
Słowacja – 12 spółek akcyjnych
Szwajcaria 10 spółek akcyjnych
Włochy – 5 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 15 spółek akcyjnych
Od razu zwrócić można uwagę na udział stowarzyszeń we współzawodnictwie piłkarskim w ramach najwyższej klasy rozgrywkowej. Od razu pojawiają się pytania: Czy podobnie nie może być w Polsce. Czy profesjonalną piłkę nożną należy utożsamiać ze spółkami akcyjnymi? Wygląda na to, że tak, w szczególności, gdy zwrócimy uwagę na treść ustawy – Prawo o stowarzyszeniach. Ograniczony zakres składników majątkowych oraz sposobu przeznaczenia dochodu – na dłuższą metę może stanowić to problem w dalszym rozwoju działalności. W dalszym ciągu czekamy również na prawną możliwość „przeniesienia” klubów do Krajowego Rejestru Sądowego w razie podjęcia działalności gospodarczej przez klub.
Nie dziwią zatem inicjatywy związane z „przekształceniem” stowarzyszeń w formę spółek kapitałowych, jak ma to obecnie miejsce m.in. w przypadku KTS Weszło. Czy wykluczam sens prowadzenia czołowych klubów piłkarskich w innych formach niż spółki kapitałowe? Oczywiście, że nie, ale konieczne są zmiany legislacyjne związane z działalnością klubów sportowych. W ostatnich latach nacisk został położony na uregulowanie sytuacji prawnej polskich związków sportowych, o czym świadczy m.in. wprowadzenia Kodeksu Dobrego Zarządzania. Być może nadszedł czas na podejście systemowe wobec klubów.
