1 maja 2016 r., w życie weszła zmiana ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (dalej: ukur), będąca odpowiedzią polskiego ustawodawcy na kończący się tego dnia 12-letni okres ochrony polskiej ziemi rolnej, wynikający z zapisów XII załącznika do traktatu akcesyjnego. Od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2016 r. obywatele państw członkowskich UE innych niż Polska w kontekście zakupu nieruchomości rolnych w Polsce traktowani byli jak cudzoziemcy –obywatele państw trzecich.
Od 1 maja 2016 r. obywatele krajów członkowskich nie mogli być dyskryminowani w stosunku do obywateli Polski na płaszczyźnie nabywania nieruchomości rolnych. W związku z tym polski ustawodawca wprowadził regulację, stanowiącą że nieruchomość rolną może nabyć jedynie podmiot o statusie rolnika indywidualnego (niezależnie od obywatelstwa). Ustawa w ówczesnym brzmieniu dotyczyła jedynie nieruchomości o powierzchni nie mniejszej niż 0,3 ha.
Znaczące zmiany w stosowaniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, pojawią się wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw, przyjętej przez Senat bez poprawek 9 maja 2019 r. – oczekującej aktualnie na podpis Prezydenta (vacatio legis tej ustawy to 14 dni od dnia ogłoszenia)(druk sejmowy nr 3298: http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=3298).
Po wejściu w życie tej ustawy zmianie ulegnie kilka kwestii, wymienię jednak dwie najważniejsze:
- rygoru polegającego na tym, że nabywcą nieruchomości rolnej może być tylko rolnik indywidualny nie będzie stosowało się do nieruchomości o powierzchni mniejszej niż 1 ha,
- obowiązek nabywcy nieruchomości rolnej do prowadzenia gospodarstwa rolnego, w którego skład weszła zbywana nieruchomość będzie trwał nie 10, a jedynie 5 lat.
Co ciekawe, pierwotny rygor opisany w pkt 1, był skorelowany z zakazem podziału nieruchomości rolnych, wynikającym z art. 93 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami, na działki mniejsze niż 0,3 ha (można to było robić tylko w określonych przypadkach), co uniemożliwiało omijanie przepisów ustawy o kształtowaniu stroju rolnego poprzez dzielenie nieruchomości na nieruchomości mniejsze niż 0,3 ha i sprzedawanie ich w takiej postaci. Nowy zapis takiej korelacji miał nie będzie, gdyż ustawa zmieniająca nie zmienia ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Dodatkowo należy zaznaczyć, że nowy czas trwania obowiązku wymienionego w pkt 2 będzie miał skutek również dla nieruchomości zakupionych po 1 maja 2016 r., a przed wejściem w życie nowego brzmienia ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, co wynika z art. 7 ustawy zmieniającej. W związku z tym jeżeli ktoś zakupił nieruchomość rolną w dniu 1 maja 2016 r. to obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego zostanie z niego zdjęty już w dniu 1 maja 2021 r., a nie jak pierwotnie był zobowiązany, w dniu 1 maja 2026 r.
