Umowa o pracę na czas nieokreślony jest najbardziej pożądaną formułą zatrudnienia przez statystycznego pracownika. Z reguły jest ona poprzedzona umowami mającymi charakter czasowy – umową na okres próbny oraz umowami na czas określony. Co do zasady umowa na okres próbny może być zawarta między tymi samymi stronami jeden raz, natomiast na czas określony – nie więcej niż 3 razy na łączny okres do 33 miesięcy. Niby wszystko jest klarowne – ale po głębszej analizie problemu okazuje się, że nie do końca.
Na początku warto zasygnalizować, że umowa o pracę na okres próbny – do 3 miesięcy, mimo swojego terminowego charakteru, nie jest wliczana do limitu umów na czas określony. Tym samym, wykorzystując wszystkie możliwości terminowego zatrudnienia można zawrzeć z pracownikiem 4 czasowe umowy, po których zostanie dopiero zawarta umowa na czas nieokreślony.
Zasadą jest, że umowę o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy, zawiera się raz - w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania określonego rodzaju pracy. Przepisy przewidują jednak wyjątki od jednorazowej możliwości zawarcia umowy próbnej. Zgodnie z art. 25 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U z 2016 r. poz. 1666) ponowne zawarcie umowy na okres próbny jest możliwe:
- jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy,
- po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy (w tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny).
Z ponownym zatrudnieniem pracownika na okres próbny wiąże się problematyczna dla praktyki kwestia dotycząca umów na czas określony – czy ponowne zawarcie takiej umowy powoduje przywrócenie limitu 3 umów na czas określony jakie mogą być zawarte między tymi samymi stronami ?. Odnosząc się do powyższej wątpliwości warto zauważyć, że przepis regulujący limit umów na czas określony – art. 251 §1 kp, nie daje bezpośrednich podstaw, aby można było ponownie wykorzystać umowy terminowe z pracownikiem, który jest po raz kolejny zatrudniany na podstawie umowy na okres próbny. Tym samym, jeżeli strony zawarły umowę na okres próbny, następnie wykorzystały limit 3 umów terminowych i okazało się, że pracownik w ostateczności będzie zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy, to po ponownej umowie na okres próbny strony mogą zawrzeć wyłącznie umowę na czas nieokreślony – z uwagi na wykorzystanie wcześniej limitu umów na czas określony.
Powyższa zasada, z której wynika, że wcześniej zawarte umowy na czas określony nie podlegają „zresetowaniu”, w związku z ponowną umową próbną dotyczy w szczególności przypadku, w którym pracownik ma wykonywać nową pracę w ramach ciągłości zatrudnienia. Wątpliwości może budzić natomiast ponowne zatrudnienie po wielu latach – zarówno przy pracy wykonywanej wcześniej, jak i zupełnie nowej. Trudno zaakceptować pogląd, w ramach którego pracodawca zatrudniając tą samą osobę za 10 lat, będzie pozbawiony możliwości skorzystania z umów na czas określony – w sytuacji gdy strony wykorzystały ich kodeksowy limit w ramach zatrudnienia wcześniejszego.
