Pewnie każdy z nas słyszał o tym, że obywatele Stanów Zjednoczonych Ameryki mają teoretycznie prawo do posiadania i noszenia broni. Nie będę się dziś oczywiście zajmował prawodawstwem USA, na którym się najzwyczajniej w świecie nie znam, ale pochylę się tu krótko nad naszymi krajowymi uregulowaniami.
Nasz kraj, jako że nie jest to (dziki) Zachód, nie daje prawa swoim obywatelom do nieskrępowanego posiadania broni. Ściśle ten obowiązek reglamentuje. Wręcz, jak wskazuje się w orzecznictwie „Z treści obowiązujących przepisów nie da się wywieść prawa obywateli do posiadania broni. Prawo to nie zostało bowiem zaliczone do wolności i praw osobistych obywatela w świetle Konstytucji RP, a posiadanie broni jest ściśle reglamentowane. Dostęp jednostki do broni poddany jest istotnym ograniczeniom, co wynika zarówno z monopolu państwa na stosowanie środków przemocy, jak i potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego.” (tak w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. II SA/Wa 661/10).
Niemniej, zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tj. z dnia 17 stycznia 2019 r., Dz.U. z 2019 r. poz. 284) „Właściwy organ Policji wydaje pozwolenie na broń, jeżeli wnioskodawca nie stanowi zagrożenia dla samego siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego oraz przedstawi ważną przyczynę posiadania broni.” Dalej prawodawca wymienia przesłanki do nabycia pozwolenia na broń wskazując m. in. na przesłankę stałego, realnego i ponadprzeciętnego zagrożenie życia, zdrowia lub mienia - dla pozwolenia na broń do celów ochrony osobistej, osób i mienia.
Niewątpliwie „ubieganie się o wydanie pozwolenia na broń w celu ochrony osobistej ma zawsze charakter prewencyjny (na wszelki wypadek) w celu ewentualnego zapobieżenia zagrożeniu życia lub zdrowia”, w związku z czym nie jest konieczne, aby miało „miejsce zdarzenie, w którym faktycznie byłoby zagrożone życie i zdrowie wnioskującego o wydanie pozwolenia na broń bądź jego rodziny.” (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. II OSK 349/15).
Nie oznacza to jednak, że wystarczy się powołać na przywołane w ustawie przesłanki. Konieczne jest wykazanie, że one zachodzą, bo jak wskazuje się w orzecznictwie „Okolicznością faktyczną uzasadniającą wydanie pozwolenia na broń jest jedynie stałe, realne i ponadprzeciętne zagrożenie życia lub zdrowia wnioskodawcy. Obawa zagrożenia związanego z wykonywaniem działalności detektywistycznej bez wykazania, aby zagrożenie to miało charakter inny aniżeli tylko potencjalny lub też by było ono większe od zagrożenia, na które narażone są inne osoby wykonujące działalność detektywistyczną, a zatem samo subiektywne przekonanie, że strona może stać się ofiarą zamachu na życie lub zdrowie, nie jest w świetle obowiązujących przepisów wystarczającą przesłanką do wydania pozwolenia na broń. Sam fakt wykonywania zawodu detektywa, nawet w połączeniu z okolicznością bycia byłym funkcjonariuszem Policji, nie przesądza o konieczności wydania takiej osobie pozwolenia na broń palną bojową dla celów ochrony osobistej.” (tak w w/cyt. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. II SA/Wa 661/10).
Z drugiej strony sądy zauważają, że wykazanie w/w okoliczności może następować poprzez wskazanie na fakty z przeszłości, np. przebieg służby wnioskodawcy w organach zajmujących się zwalczaniem przestępczości. Jak wskazuje WSA w Warszawie w jednym z orzeczeń „niedopuszczalne jest wszak, aby w Państwie praworządnym osoby walczące z przestępczością były narażone na stałe, realne zagrożenie ze strony grup przestępczych, także po zakończeniu służby w Policji, bez możliwości skutecznej ochrony siebie i bliskich, zwłaszcza o charakterze prewencyjnym.” (tak w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2013 r., sygn. II SA/Wa 739/13).
Wspomniany jak wyżej wyrok punktuje również w jaki sposób powinna być dokonana ocena wniosku o pozwolenie na broń. I tak sąd wywodzi, że „ocena występowania stałego, realnego i ponadprzeciętnego zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, o którym mowa w art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy o broni i amunicji, musi być dokonywana przez organ obiektywnie i racjonalistycznie, w odniesieniu do sprawdzalnych argumentów, danych, dowodów. Odpowiedzią na subiektywne stanowisko wnioskodawcy powinny być zatem określone dane, przykłady, wyniki analiz, badań, doświadczenia itd., które obiektywnie wykażą, że ocena wnioskodawcy, co do niebezpieczeństwa, ma lub nie ma pokrycia w rzeczywistości.” Sąd wskazuje ponadto, że „wymóg "ponadprzeciętności", o którym mowa w art. 10 ust. 3 pkt 1 ustawy o broni i amunicji musi być odniesiony do konkretnego środowiska, ustalonego według określonych cech relewantnych, nie zaś względem ogółu obywateli. Z kolei stopień zagrożenia musi być proporcjonalny, tak aby wydanie pozwolenia na broń było odpowiednim środkiem prewencyjnym i obronnym przed nim.”
