Nowelą z dnia 10 maja 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 654) został wprowadzony do Kodeksu Postępowania Cywilnego m.in. art. 2081, nakładający na sądy obowiązek ustalenia numeru PESEL pozwanego będącego osobą fizyczną. Przepis ten stanowi: „Sąd z urzędu ustala numer PESEL pozwanego będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku, lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP pozwanego niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.” Przedmiotowa nowelizacja zmieniła również treść art. 177 §1 pkt 6 KPC, dając sądowi możliwość zawieszenia postępowania z urzędu w sytuacji, gdy powód w wyznaczonym terminie nie wskaże danych, które pozwolą sądowi na ustalenie numeru PESEL pozwanego, jeżeli wskutek tych okoliczności nie można nadać sprawie dalszego biegu. Zmiany te weszły w życie 7 lipca 2013 r. Mają one w założeniu zapobiegać pomyłkom na etapie egzekucji zasądzonych roszczeń.
Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się jasne, jednak w praktyce pojawiły się wątpliwości w stosowaniu tych przepisów, a mianowicie - na jakim etapie postępowania sąd może je z urzędu zawiesić, a dokładniej, czy może to uczynić w wypadku niewskazania przez powoda właściwych danych jeszcze przed rozprawą? Na takie pytanie prawne musiał odpowiedzieć w ostatnim czasie Sąd Najwyższy.
Zwracający się z pytaniem Sąd Okręgowy wskazywał we wniosku m.in. na fakt, iż w aktualnym stanie prawnym nieznajomość numeru PESEL pozwanego nie jest przeszkodą w rozpoznaniu sprawy i wydaniu wyroku, bowiem przepisy KPC nie wymagają umieszczenia go w sentencji orzeczenia. Z tego natomiast wynika kolejna wątpliwość, tzn. czy niepodanie przez powoda danych pozwalających na ustalenie numeru PESEL uniemożliwia nadanie sprawie biegu. Sąd Okręgowy zauważył, że ustalenie numeru PESEL może rzeczywiście być nieodzowne, ale dopiero na etapie postępowania klauzulowego, gdzie numer ten wskazuje się w treści klauzuli wykonalności. Jednak na etapie postępowania rozpoznawczego, ustalenie numeru PESEL ani nie jest warunkiem doręczania stronie pism, ani nie gwarantuje, że są one dokonywane pod właściwy adres.
W odpowiedzi na powyższe zagadnienie, Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 lutego 2014 r. (III CZP 137/13) stwierdził, że sądy mogą z urzędu zawieszać postępowania, gdy uzyskanie niezbędnych danych potrzebnych dla ustalenia numeru PESEL pozwanego jest niemożliwe, ale dopiero po rozpoczęciu rozprawy. Nie mogą natomiast uczynić tego jeszcze przed doręczeniem pozwu i rozpoczęciem rozprawy.
