I stało się! Prawodawca po kilku latach obowiązywania ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. 2010 Nr 7, poz. 44) dokonał jej nowelizacji, która wchodzi w życie już z dniem 1 czerwca 2017 r. Omówienie wszystkich zmian na łamach tego bloga przekracza możliwości jednego wpisu, dlatego skupię się na najważniejszym, tj. na zakresie przedmiotowym.
Dotychczasowe brzmienie ustawy było ubogie i ograniczało się do roszczeń o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (tak art. 1 ust. 2).
Nowelizacja wprowadza zasadniczą zmianę, rozszerzając przedmiot regulacji na roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, z tytułu czynów niedozwolonych, z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, a w odniesieniu do roszczeń o ochronę konsumentów także w innych sprawach. W postępowaniu grupowym jest wyłączone dochodzenie roszczeń o ochronę dóbr osobistych, z wyjątkiem roszczeń wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym roszczeń przysługujących najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, zmarłego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (tak dodany art. 1 ust. 2a). Możliwość dochodzenia w postępowaniu grupowym roszczeń pieniężnych wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym roszczeń pieniężnych przysługujących najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, zmarłego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, jest ograniczona do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego, na zasadach określonych w art. 2 ust. 3 (tak dodany art. 1 ust. 2a).
Z czego wynika ta zmiana? Jak wskazuje uzasadnienie noweli przy obecnym brzmieniu art. 1 ust. 2 ustawy nie jest możliwe dochodzenie roszczeń wynikających z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w sprawach innych niż sprawy „o ochronę konsumentów”. Tym samym skonstruowanie w sprawach wynikających z odpowiedzialności kontraktowej grupy składającej się zarówno z konsumentów, jak i z osób prowadzących działalność gospodarczą, jest także niemożliwe. Sytuacja ta nie znajduje uzasadnienia, powoduje nierówność w zakresie możliwości wykorzystywania postępowania grupowego oraz ogranicza praktyczne zastosowanie ustawy. Te same powody przemawiają za rozszerzeniem zakresu przedmiotowego ustawy o roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w szczególności roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia (przykładowo w sytuacji, gdy z uwagi na stosowaną w umowach analogiczną klauzulę umowy okazałyby się nieważne – obecnie dochodzenie takich roszczeń również wchodzi w grę jedynie w sprawach o ochronę konsumentów). Warto przy tym zaznaczyć, że zdecydowana większość przedsiębiorców w Polsce prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i należy do sektora MŚP. Z drugiej strony, świadomość konsumentów systematycznie rośnie. Tym bardziej nieuzasadnione wydaje się wykluczenie możliwości dochodzenia w trybie postępowania grupowego roszczeń wynikających z odpowiedzialności kontraktowej czy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w sprawach innych niż konsumenckie.
Co oznacza powyższa zmiana? Ano to, że pozew zbiorowy np. z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego lub z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia będzie mógł zostać złożony także przez przedsiębiorców, a możliwość ustalenia odpowiedzialności pozwanego w przypadku roszczeń pieniężnych wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia będzie mogła dotyczyć spraw np. katastrof budowlanych, karambolów drogowych, czy zatruć pokarmowych.
Mając na uwadze pozostałe zmiany w noweli, zwłaszcza te dotyczące usprawnienia tempa procedowania w sprawach z pozwów zbiorowych, dokonaną zmianę oceniam pozytywnie i z nadzieją oczekuję na wdrażanie przez sądy uchwalonych rozwiązań.
