W ubiegłym roku Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją RP art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (sygn. sprawy K 2/17). Przepis wymieniony powyżej utraci moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, czyli z dniem 15 marca 2019 r.
Krótko wyjaśnię, że w/w norma dotyczyła przede wszystkim odszkodowań za ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotnisk i przewidywała bardzo krótki, bo dwuletni termin na wystąpienie z roszczeniami, licząc od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenia.
Trybunał Konstytucyjny uchylając ten przepis uznał, że „można mniemać, że podstawowym celem tego przepisu nie jest realizacja tradycyjnych funkcji prekluzji, ale minimalizacja skali dochodzonych roszczeń właścicieli nieruchomości i innych uprawnionych o odszkodowanie lub wykup. Prawodawca, wprowadzając krótki termin zawity na dochodzenie roszczenia, w istocie liczył na to, że nie wszyscy uprawnieni zdążą skorzystać z przedmiotowych roszczeń. Dominuje w tym troska o finanse publiczne, chęć ograniczenia wydatków obciążających budżet państwa czy jednostek samorządu terytorialnego; mniejszą rolę odgrywa wola wynagrodzenia uszczerbków poniesionych wskutek ograniczenia własności lub innych praw majątkowych.”
Mając na uwadze rozstrzygnięcie TK, ustawodawca niespiesznie, ale jednak podjął prace nad wprowadzeniem nowego art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, uwzgledniającego uwagi Trybunału.
I tak, w dniu 14 stycznia 2019 r. Komisja Ustawodawcza Senatu wniosła o podjęcie postępowania w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu zmiany w/w ustawy i przepisu.
Zgodnie z przedstawionym projektem znowelizowany przepis będzie stanowił, że „Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1–3 (tj. żądanie wykupienia nieruchomości lub jej części; żądanie odszkodowania za poniesioną szkodę, w tym zmniejszenie wartości nieruchomości), można wystąpić w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.”.
Nowela zakłada ponadto, że „W przypadku gdy termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym, upłynął przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy z roszczeniem, o którym mowa w art. 129 ust. 1–3 ustawy zmienianej w art. 1, można wystąpić w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.” „Do roszczeń, o których mowa w art. 129 ust. 1–3 ustawy zmienianej w art. 1, które nie wygasły przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepis art. 129 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.”
Dla wprowadzenia przepisu umożliwiającego dochodzenie roszczeń już przedawnionych na gruncie obecnego stanu prawnego autor noweli uzasadnia, że „dla przyjęcia takiego rozwiązania może być nade wszystko wzgląd na zasady równości oraz sprawiedliwości społecznej, będące wartościami rangi konstytucyjnej (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 stycznia 1992 r., sygn. akt K 15/91; tak również „Opinia prawna do komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (druk sejmowy nr 774)”).”
Z kolei objęcie roszczeń jeszcze nieprzedawnionych, dłuższym pięcioletnim terminem autor noweli znajduje uzasadnienie „w tradycyjnie stosowanych regulacjach międzyczasowych, których przykładem może być m.in. art. XXXV w związku z art. XXXVI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Przepisy wprowadzające kodeks cywilny.”
Wprowadzając krótki, bo 14 dniowe vacatio legis motywuje się to „w szczególności terminem, jaki Trybunał wyznaczył na wykonanie wyroku w pkt II sentencji wyroku z dnia 7 marca 2018 r.”, a więc zbliżającą się szybko utratą mocy wspomnianego art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, która nastąpi z dniem 15 marca 2019 r.
(zdjęcie ma charakter ilustracyjny)
