Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 110 ustawy – Prawo o notariacie, uprawnionymi do uzyskania wypisów aktów notarialnych są osoby będące ich stronami oraz osoby, dla których zastrzeżono prawo otrzymania wypisów w samym akcie notarialnym. Nie są to jednak, jedyne podmioty które mogą uzyskać dostęp do wypisów danego aktu notarialnego, gdyż w pewnych szczególnych okolicznościach uprawnienie takie przysługuje również innym osobom.
Pierwszym wyjątkiem od opisanej wyżej zasady jest to, że uzyskania wypisu aktów notarialnych mogą żądać następcy prawni zarówno stron aktu notarialnego, jak i osób dla których zastrzeżono prawo otrzymania wypisów w akcie notarialnym. Wyjątek ten został wyrażony już w par.1 art. 110 ustawy - Prawo o notariacie.
Innymi szczególnymi podmiotami uprawnionymi do uzyskania wypisu aktu notarialnego, już niewymienionymi w art. 110 Prawa o notariacie, są m.in. podmioty utworzone w danym akcie notarialnym. Wyjątkowość tej sytuacji wynika z tego, że podmioty te nie są stronami takich aktów, a jedynie podmiotami kreowanymi w ramach czynności sporządzonej w formie aktu notarialnego.
Innymi szczególnymi okolicznościami są te związane z testamentami sporządzonymi w formie aktu notarialnego. Przed otwarciem spadku, co oczywiste, testator może żądać dowolnej ilości wypisów. Natomiast po otwarciu spadku, o uzyskanie wypisu testamentu do notariusza może zwrócić się już szersze grono podmiotów nie będącymi wprost stronami danego aktu notarialnego (chociaż trudno w ogóle mówić o stronach testamentu, ale taką siatkę pojęciową narzuca art. 110 – Prawa o notariacie). Osobami takimi są: osoby których dotyczą postanowienia testamentu (spadkobiercy testamentowi i zapisobiorcy), wykonawca testamentu oraz kurator spadku.
Poza opisanymi wyżej szczególnymi sytuacjami, ustawa – Prawo o notariacie w art. 110 par. 2, przewiduje specjalny tryb, w jakim osoby zainteresowane treścią aktu notarialnego, mogą uzyskać jego wypis. Zgodnie z tym przepisem, taka osoba może złożyć wniosek do sądu wojewódzkiego (aktualnie będzie to sąd okręgowy), który po przeprowadzeniu postępowania nieprocesowego i wysłuchaniu stron aktu notarialnego może wydać niezaskarżalne postanowienie zezwalające na uzyskanie przez zainteresowanego wypisu aktu notarialnego. Powstaje w tym momencie pytanie, jakie przesłanki muszą zostać spełnione, aby sąd mógł wydać takie postanowienie? Biorąc pod uwagę, że jedynymi przepisami jakie regulują opisane wyżej postępowanie są regulacje Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 110 par. 2 ustawy – Prawo o notariacie, to właśnie w interpretacji tego przepisu należy poszukiwać okoliczności umożliwiających sądowi wydanie wspomnianego wyżej postanowienia. W związku z tym, że art. 110 par. 2 jest rozwiązaniem wyjątkowym, zwalniającym notariusza z tajemnicy notarialnej, w każdym przypadku należy interpretować go wąsko. Przyjmuje się, że okolicznościami, w których sąd okręgowy wyda postanowienie o zezwoleniu notariuszowi na wydanie wypisu aktu notarialnego osobie nie będącej stroną są: zgoda wszystkich stron aktu notarialnego wyrażona w trakcie ich wysłuchania, drugą taką sytuacją jest konieczność realizacji prawnie przewidzianego obowiązku lub umowy, w przypadku gdy prawidłowo wezwane strony nie stawiły się przed sądem w toku postępowania, trzecią taką sytuacją jest konieczność ochrony istotnego interesu zainteresowanego w warunkach niemożliwości uzyskania stosownej zgody od stron aktu notarialnego.
Na podstawie powyższych rozważań należy stwierdzić, że nie tylko osoba będąca stroną aktu notarialnego może uzyskać wypis tego aktu. Nie oznacza to jednak, że każdy zainteresowany może mieć dostęp do treści aktu notarialnego. Można wręcz zaznaczyć, że uzyskanie wypisu przez podmiot nie będący stroną aktu notarialnego jest dość trudne i wymaga zrealizowania przesłanek pozwalających na przełamanie, szczególnie chronionej przez ustawodawcę, tajemnicy notarialnej.
Artykułu można posłuchać jako PODCASTU.
