Dzisiejszy wpis będzie niejako zwieńczeniem serii publikacji na temat statusu prawnego oraz kompetencji w jakie wyposażone są osoby pełniące określone role w piłce siatkowej jako komisja sędziowska. Na koniec chciałbym pochylić się nad procedurami sędziowskimi jakie zobowiązani są oni wypełnić zarówno przed, w trakcie jak i po meczu. Kwestia ta została szeroko, ale zarazem bardzo przejrzyście opisana, w dostępnym na stronie internetowej Polskiego Związku Piłki Siatkowej, dokumencie zatytułowanym: „Wytyczne i Instrukcje Sędziowania – Edycja 2022”. Należy podkreślić, że niniejsze wytyczne oraz instrukcje obowiązują na wszystkich zawodach międzynarodowych.
Dzieląc powyżej wymienione procedury sędziowskie na trzy części, w pierwszej kolejności warto zacząć od tego jak one wyglądają przed meczem:
- Sędziowie muszą być obecni w strojach sędziowskich przynajmniej 60 minut przed zaplanowaną godziną rozpoczęcia każdego meczu;
- Sędziowie: Pierwszy, Drugi, Challenge, Rezerwowy jak również Sekretarze i Liniowi powinni poddać się alkotestowi (o ile jest stosowany), wykonywanemu przez lekarza zawodów;
- Jeśli Sędzia Pierwszy nie przybył we właściwym czasie, procedurę meczową powinien rozpocząć Sędzia Drugi po uzyskaniu zgody Delegata Technicznego FIVB.
- Jeśli Sędzia Pierwszy nie przybył, nie zaliczył badania alkotestem lub ze względów medycznych nie jest w stanie prowadzić meczu, Sędzia Drugi powinien poprowadzić mecz jako sędzia pierwszy, a Sędzia Rezerwowy powinien zająć miejsce sędziego drugiego. W przypadku, gdy nie ma sędziego rezerwowego, organizator wspólnie z nowo wyznaczonym sędzią pierwszym, muszą zdecydować kto będzie sędzią drugim.
Drugi etap procedur dotyczy bezpośrednio czasu trwania meczu, i są one realizowane w ten sposób, że:
- W momencie zagrywki Sędzia Drugi musi być po stronie zespołu przyjmującego. Po wykonaniu zagrywki może poruszać się wokół słupka, żeby zająć właściwą pozycję podczas ataku, jego pozycja powinna być po stronie zespołu broniącego/blokującego;
- Sędzia Pierwszy obserwuje piłkę i jej kontakt z zawodnikiem (zawodnikami) lub wyposażeniem i przedmiotami. W rezultacie to on sprawdza poprawność odbicia piłki. W chwili ataku patrzy bezpośrednio na zawodnika atakującego oraz piłkę, tak aby kątem oka widzieć prawdopodobny kierunek lotu piłki. Jeśli piłka jest uderzona w siatkę musi patrzeć w kierunku pionowej płaszczyzny siatki;
- Kiedy Sędzia Drugi gwiżdże błąd ustawienia zespołu przyjmującego, natychmiast po gwizdku musi używając oficjalnej sygnalizacji ręcznej pokazać błąd ustawienia i wskazać właściwych zawodników, którzy go popełnili. Sędzia Drugi, utrzymując przebieg gry, może, jeśli to konieczne, pokazać grającemu kapitanowi aktualną pozycję jego zespołu na kartce z ustawieniem lub na tablecie;
- Błąd, który zaistnieje jako pierwszy musi być sankcjonowany. Fakt, że Sędzia Pierwszy i Drugi mają inny zakres obowiązków, sprawia, że bardzo ważnym jest, aby każdy z sędziów odgwizdywał błąd natychmiast. Wymiana zostaje zakończona gwizdkiem jednego z sędziów. Po gwizdku Sędziego Pierwszego, Sędzia Drugi nie ma prawa użycia gwizdka, ponieważ wymiana kończy się gwizdkiem jednego z sędziów. Jeśli dwóch sędziów gwiżdże jeden po drugim – z powodu różnych błędów – powodują dezorientację zawodników, publiczności itd.;
- POWTÓRKI – podczas światowych i oficjalnych zawodów FIVB, realizator transmisji TV może prosić o czas na emisję powtórki. Konieczne jest zainstalowanie elektrycznej lampki, umocowanej na słupku, na wprost Sędziego Pierwszego, podłączonej do operatora transmisji TV, który daje sygnał do zapalenia lampki na czas niezbędny do emisji powtórki poprzedniej akcji. Jednakże, mogą wystąpić wyjątkowo spektakularne akcje, które TV może chcieć powtarzać kilka razy, dlatego zaleca się, aby w tych przypadkach, Sędzia Pierwszy nie wznowił meczu zbyt szybko. Sędziowie mają obowiązek zezwolić na pokazywanie sportowych emocji związanych ze wspaniałą grą. Aby zapobiec sytuacji, gdy gwizdek na zagrywkę został wykonany a powtórka jest wciąż prezentowana, zaleca się, aby sędzia pierwszy sprawdzał sytuację na ekranie zainstalowanym w hali (o ile jest używany).
Ostatni akord pracy komisji sędziowskiej dotyczy sytuacji bezpośrednio pomeczowych. Mianowicie, gdy Sędzia Pierwszy zagwiżdże po raz ostatni w danym meczu to oba zespoły albo machają do siebie nawzajem z linii końcowej lub idą wzdłuż linii bocznej w stronę sędziów, podają im ręce, następnie idą wzdłuż siatki podając ręce przeciwnikom i wracają do swoich ławek. Następnie obaj sędziowie spotkania siatkarskiego idą wzdłuż siatki do stolika Sekretarza w celu sprawdzenia protokołu zawodów, podpisania go i podziękowania pozostałym członkom komisji sędziowskiej za ich pracę.
