„Sprawiedliwi” meczów siatkarskich #1

Dzisiejszy wpis o trochę enigmatycznym tytule będzie pierwszym, w którym swoją uwagę skupię na wybranych przez siebie aspektach odnoszących się do statusu prawnego oraz pracy sędziego piłki siatkowej. Z uwagi na moje zarówno bierne (jako kibic) jak i czynne (jako gracz-amator oraz trener) długoletnie zainteresowanie siatkówką chciałbym zwrócić uwagę na te najmniej znane, a często nieoczywiste kwestie funkcjonowania osób wchodzących w skład szeroko pojętego zespołu sędziowskiego, do którego zaliczam komisję sędziowską – uregulowaną w treści dokumentu: Oficjalne Przepisy Gry w Piłkę Siatkową 2021-2024 oraz inne podmioty, których status prawny unormowany został na mocy odrębnych regulacji.

Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią – dzisiejszy wpis poświęcony zostanie statusowi prawnemu oraz prawom i obowiązkom sędziów siatkarskich, których praca jest najbardziej uwidoczniona w trakcie meczów piłki siatkowej (na każdym ligowym poziomie rozgrywkowym), a mianowicie Sędziemu Pierwszemu oraz Sędziemu Drugiemu. Jak już zostało to na wstępie zasygnalizowane, niniejsze kwestie aktualnie są uregulowane w Rozdziale 8 Oficjalnych Przepisów Gry w Piłkę Siatkową 2021-2024 (dalej jako: Oficjalne Przepisy Gry).

Zaczynając omawianie roli jaką w meczu piłki siatkowej odgrywa Sędzia Pierwszy, należy przyznać, że każdy kibic oglądający, chociaż raz w życiu, rywalizację siatkarską orientuje się, iż jest to postać, która zajmuje swoje miejsce na stanowisku usytuowanym na jednym końcu siatki, po przeciwnej stronie do Sędziego Drugiego oraz Sędziego Sekretarza. Co warte podkreślenia przytoczone stanowisko przyjmuje formę podwyższonej konstrukcji, która zgodnie z pkt. 23.1 Oficjalnych Przepisów Gry musi umożliwić Sędziemu Pierwszemu, aby w pozycji stojącej jego wzrok znajdował się około 50 cm ponad górną krawędzią siatki. Przechodząc do uprawnień i obowiązków jakie w trakcie meczu spoczywają na osobie Sędziego Pierwszego to ma on prawo w głównej mierze do:

• prowadzenia meczu od początku do końca, gdzie podejmowane przez niego decyzje mają charakter ostateczny, zaś on sam jest upoważniony do zmiany decyzji innych członków komisji sędziowskiej, jeśli uzna, że są błędne;
• pomimo, iż zgodnie z pkt. 23.2.4 Oficjalnych Przepisów Gry nie może zezwolić na jakiekolwiek dyskusje związane z podjętymi przez siebie decyzjami, to na prośbę grającego kapitana udziela on wyjaśnień dotyczących zastosowania lub interpretacji Oficjalnych Przepisów Gry, na podstawie których podjął swoją decyzję;
• decydowania przed oraz podczas meczu – czy wyposażenie pola gry i warunki spełniają wymagania niezbędne do gry.

Do wymienionych w pkt. 23.3 Oficjalnych Przepisów Gry obowiązków Sędziego Pierwszego należy przede wszystkim:

• przed meczem: sprawdzanie stanu pola gry, piłek i innych sprzętów, dokonywanie losowania w obecności kapitanów zespołów, nadzorowanie rozgrzewki zespołów;
• w trakcie meczu: decyduje o:

1. błędach zawodnika zagrywającego i błędach ustawienia zespołu zagrywającego, w tym zasłony;
2. błędach odbicia piłki;
3. błędach nad siatką oraz błędach kontaktu zawodnika z siatką, głównie (ale nie tylko) po stronie ataku;
4. spełnionym ataku, jeśli zawodnik uderzył znajdującą się powyżej siatki piłkę, wystawioną palcami sposobem górnym przez Libero, znajdującego się w swojej strefie ataku;
5. piłce przekraczającej całkowicie pionową płaszczyznę siatki w przestrzeni pod siatką;
6. spełnionym bloku zawodników linii obrony lub próbie bloku Libero;
7. piłce przekraczającej płaszczyznę siatki całkowicie lub częściowo poza przestrzenią przejścia w kierunku boiska przeciwnika lub mającą kontakt z antenką po swojej stronie boiska;
8. piłce z zagrywki lub po trzecim odbiciu przechodzącej nad lub poza antenką po swojej stronie boiska;
9. błędach ataku Libero i zawodników linii obrony.

Ponadto udziela sankcji za niewłaściwe zachowanie i opóźnianie gry.

• po zakończonym meczu: sprawdza oraz podpisuje protokół zawodów.

Równie ważnym i równie nieodłącznym elementem widowiska siatkarskiego, co osoba Sędziego Pierwszego jest stojący poza boiskiem w pobliżu słupka – po przeciwnej stronie Sędziego Pierwszego – Sędzia Drugi. Jako ciekawostkę (gdyż osobiście nigdy nie spotkałem się z taką sytuacją) można wskazać, że zgodnie z pkt. 24.2.1 Oficjalnych Przepisów Gry, Sędzia Drugi może zastąpić Sędziego Pierwszego, jeżeli ten stanie się niezdolny do wykonywania swoich obowiązków.

Do jego najważniejszych uprawnień zaliczyć można:

• kontrolowanie pracy sekretarza zawodów;
• nadzorowanie członków zespołu siedzących na ławce i informowanie Sędziego Pierwszego o ich niewłaściwym zachowaniu;
• udzielanie regulaminowych przerw w grze, kontrolowanie czasu ich trwania i odrzucania próśb nieuzasadnionych;
• kontrolowanie liczby przerw na odpoczynek i zmian zawodników wykorzystanych przez każdy zespół. Sygnalizowanie Sędziemu Pierwszemu i trenerowi, którego to dotyczy, drugą przerwę na odpoczynek oraz piątą i szóstą zmianę zawodników;
• w przypadku kontuzji zawodnika – wyraża zgodę na zmianę narzuconą zawodnika lub przyznaje 3-minutową przerwę dla zawodnika kontuzjowanego.
• sprawdzanie stanu podłoża (zwłaszcza w strefie ataku).

Z drugiej strony do obowiązków Sędziego Drugiego należy w głównej mierze:

• sprawdzanie – czy faktyczne ustawienie zawodników na boisku jest zgodne z podanym na kartce ustawieniem początkowym zespołu;
• w trakcie meczu: Sędzia Drugi gwiżdżąc i sygnalizując decyduje o:

1. kontakcie z boiskiem po stronie przeciwnika i wkroczeniu pod siatką w przestrzeń przeciwnika;
2. błędach ustawienia zespołu przyjmującego zagrywkę;
3. błędnym kontakcie zawodnika z siatką głównie (ale nie tylko) po stronie bloku, lub z antenką po swojej stronie boiska;
4. spełnionym bloku zawodników linii obrony, próbie bloku Libero lub błędach ataku zawodników linii obrony albo Libero;
5. zetknięciu się piłki z ciałem obcym;
6. zetknięciu się piłki z podłożem w przypadku, gdy sędzia pierwszy nie jest w stanie tego zauważyć;
7. piłce przekraczającej pionową płaszczyznę siatki w kierunku boiska przeciwnika całkowicie lub częściowo poza przestrzenią przejścia lub mającej kontakt z antenką po swojej stronie boiska;
8. piłce z zagrywki lub po trzecim odbiciu przechodzącą nad lub poza antenką po swojej stronie boiska;

• po zakończeniu meczu: sprawdza i podpisuje protokół zawodów.

Kolejny wpis poświęcony zostanie mniej widocznym dla oka kibica członkom komisji sędziowskiej jacy również biorą udział w meczach piłki siatkowej, a także podmiotom, których uczestnictwo w meczu regulują inne korelujące z Oficjalnymi Przepisami Gry akty prawne.