RODO, czyli Ogólne Rozporządzenie o ochronie danych osobowych całkowicie zmienia system powszechnie obowiązujących przepisów o ochronie danych osobowych, zarówno na poziomie Unii Europejskiej (dalej: UE) jak i na poziomie każdego państwa członkowskiego. Wiele się mówi o rewolucji w ochronie danych osobowych, jednak istotą zrozumienia tych zmian jest przede wszystkim zapoznanie się z charakterem prawnym aktu stanowienia prawa unijnego jakim jest rozporządzenie oraz procedurą ochrony zagwarantowanych w nim praw, gdyż to właśnie z tego faktu wynikają najdalej idące konsekwencje dla obywateli UE.
Do 25 maja 2018 r. przepisy o ochronie danych osobowych na poziomie UE obowiązują w formie aktu stanowienia prawa, jakim jest dyrektywa. Dyrektywa stanowi natomiast podstawę prawną do implementacji w postaci aktów prawa krajowego przepisów, które zrealizują cel w dyrektywie wskazany, np. w polskim porządku prawnym w postaci ustawy. RODO uchyli natomiast obowiązującą dyrektywę, a w konsekwencji wszystkie przepisy krajowe państw członkowskich przyjęte na jej podstawie również zostaną pozbawione mocy prawnej.
Zarówno rozporządzenie jak i dyrektywa to formalnie dwa równorzędne rodzaje aktów prawa wtórnego Unii Europejskiej, tzn. iż żaden ze wskazanych rodzajów aktów nie jest hierarchicznie nadrzędny nad drugim. Rozporządzenie jest aktem abstrakcyjnym o ogólnym zasięgu, który wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich UE. Jest instrumentem unifikacji prawa, co oznacza że wprowadza jednolitą regulację we wszystkich państwach członkowskich. Natomiast dyrektywa to akt prawny, który wiąże każde państwo członkowskie UE, do którego jest kierowana w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty. Państwa członkowskie mają jednak swobodę wyboru formy i środków. W związku z tym dyrektywa wymaga implementacji przez państwo członkowskie w określonym terminie. Dyrektywa jest instrumentem harmonizacji prawa, czyli zbliżania systemów prawodawczych państw członkowskich. Pozostawia bowiem państwom członkowskim pewną swobodę implementacji, co powoduje iż w każdym z państw istnieją podobne, lecz nie takie same rozwiązania. Warto również wspomnieć, iż dyrektywa nie wywołuje skutku bezpośredniego ani nie nadaje się do bezpośredniego stosowania.
Jedną z podstawowych cech rozporządzenia unijnego jest możliwość jego bezpośredniego stosowania w krajowych porządkach państw członkowskich. Co to oznacza w praktyce - oznacza to, iż niniejszy akt obowiązuje w całości w krajowym porządku prawnym od momentu jego wejścia w życie i z tą datą każdy, kto twierdzi iż jego prawa zagwarantowane w przepisach niniejszego rozporządzenia są naruszone, będzie mógł dochodzić swoich roszczeń bezpośrednio przed krajowym sądem powołując się na konkretny przepis tego rozporządzenia. Mamy więc sytuację odwrotną niż obowiązującą dotychczas, gdzie dochodzenie praw przez poszkodowanego jest de facto uzależnione od wydania ustawy implementującej dopiero przepisy dyrektywy, a poza tym ochrona zapewniona osobom fizycznym, których dane są przetwarzane jest w każdym państwie członkowskim chroniona innymi metodami. RODO spowoduje, iż każdemu obywatelowi UE na terenie całej UE zostaną przyznane jednolite instrumenty dochodzenia swoich praw przed sądem krajowym, który jest sądem unijnym w niniejszym postępowaniu.
Rozporządzenia obejmuje wertykalny i horyzontalny skutek bez wyjątku, co oznacza, że jego przepisy mogą być bezpośrednio powoływaną podstawą prawną do dochodzenia roszczeń przed sądem polskim w sporach zarówno pomiędzy podmiotami prywatnymi, jak i między podmiotem prywatnym a organami władzy państwowej.
Na terenie każdego z państw członkowskich UE będą więc obowiązywać tożsame przepisy o ochronie danych osobowych, poza poszczególnymi wyjątkami. 28 porządków prawnych z dziedziny ochrony danych osobowych zostanie zastąpione jednym aktem prawnym, na którego podstawie osoby fizyczne będą mogły skutecznie dochodzić w każdym sądzie krajowym każdego państwa członkowskiego UE swoich praw w RODO zagwarantowanych.
