Zagwarantowanie równości szans dla zawodników niepełnosprawnych jest poważnym wyzwaniem. Z tego względu w Polsce, podobnie jak w wielu krajach na świecie, istnieją regulacje prawne, których celem jest zapewnienie równości szans dla zawodników niepełnosprawnych.
W Unii Europejskiej kwestia równości w sporcie osób niepełnosprawnych została uregulowana w dyrektywie 2000/78/WE, która porusza kwestie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy. Zostały w niej zawarte przepisy dotyczące zakazu dyskryminacji na podstawie niepełnosprawności w odniesieniu do zatrudnienia, szkoleń, awansów zawodowych i dostępu do towarów i usług, w tym również do usług związanych ze sportem. Dzięki tym regulacjom, osoby niepełnosprawne zyskują prawo korzystania z usług sportowych na równi z innymi sportowcami i nie mogą być dyskryminowane na podstawie swojej niepełnosprawności. W praktyce oznacza to, że osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do korzystania z dostępnych dla nich sprzętów, instalacji i usług, a organizatorzy imprez sportowych muszą zapewnić odpowiednie udogodnienia, takie jak podjazdy dla wózków inwalidzkich czy toalety przystosowane dla osób z niepełnosprawnościami.
W Polsce przepisy regulujące kwestie równości w sporcie dla osób niepełnosprawnych zostały uregulowane w ustawie o sporcie z 2010 r. Zgodnie z nią każdy zawodnik niepełnosprawny ma prawo do startu w zawodach sportowych oraz do uzyskania uprawnień instruktora, trenera lub sędziego sportowego, jeśli spełnia wymagania określone w ustawie. Ponadto ustawodawca nakłada na organizatorów zawodów sportowych obowiązek zapewnienia, że osoby niepełnosprawne będą miały takie same możliwości, jak ich pełnosprawni odpowiednicy. Oznacza to, że organizatorzy muszą zapewnić odpowiednie warunki do treningu i startu, a także umożliwić udział w zawodach osobom z niepełnosprawnościami.
Kolejnym ważnym elementem są regulacje dotyczące kategorii sportowych, w których startują osoby z niepełnosprawnościami. Istnieją różne kategorie sportowe, w zależności od rodzaju niepełnosprawności, stopnia jej nasilenia oraz zdolności zawodnika. Celem tych kategorii jest zapewnienie, aby zawodnicy mieli równe szanse w rywalizacji, niezależnie od swojego stopnia niepełnosprawności. Zawodnicy startujący w danej kategorii są również poddawani specjalnym testom, które mają na celu określenie ich umiejętności i zdolności, co umożliwia stworzenie równej rywalizacji. System kategorii sportowych jest istotny, ponieważ zapewnia równe szanse dla wszystkich zawodników i pozwala na stworzenie równej rywalizacji. Dzięki niemu osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności mogą konkurować ze sobą w sposób sprawiedliwy i zgodny z zasadami fair play. Przykładowo, w lekkoatletyce osoby z niepełnosprawnościami dzielą się na kategorie według rodzaju i stopnia niepełnosprawności.
Istotnym elementem równości szans w sporcie dla osób z niepełnosprawnościami jest także zagwarantowanie równości w zakresie finansowania i sponsorowania imprez sportowych. Zgodnie z polskim prawem, organizatorzy imprez sportowych powinni zapewnić równy dostęp do finansowania dla wszystkich uczestników, bez względu na ich niepełnosprawność. Również sponsorzy powinni traktować osoby z niepełnosprawnościami na równi z osobami pełnosprawnymi i oferować im takie same warunki umowy sponsorskiej. Jest to ważne, ponieważ sponsorowanie imprez sportowych dla osób z niepełnosprawnościami może przyczynić się do zwiększenia zainteresowania sportem wśród tej grupy społecznej, a także promować ideę włączenia i integracji osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie.
W ramach realizacji tych przepisów powołano Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start” , którego celem jest koordynowanie działań na rzecz sportu osób niepełnosprawnych, organizowanie zawodów sportowych, promowanie sportu niepełnosprawnych oraz reprezentowanie sportowców niepełnosprawnych na arenie międzynarodowej. Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start” pełni również funkcję reprezentacyjną dla polskich sportowców z niepełnosprawnościami na arenie międzynarodowej. Związek wspiera polskich zawodników w przygotowaniach do imprez międzynarodowych, takich jak mistrzostwa świata, igrzyska paraolimpijskie czy mistrzostwa Europy. Dzięki temu polscy sportowcy z niepełnosprawnościami mogą reprezentować Polskę na najwyższym poziomie sportowym i zdobywać medale na międzynarodowych zawodach.
Podsumowując, prawa i obowiązki zawodników niepełnosprawnych w sporcie oraz regulacje wprowadzające równość szans mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia równej dostępności do sportu dla osób z niepełnosprawnościami. Istotne jest zapewnienie równej dostępności do obiektów sportowych, regulowanie kategorii sportowych, w których startują zawodnicy z niepełnosprawnościami, przestrzeganie zasady fair play oraz zapewnienie równości w zakresie finansowania i sponsorowania imprez sportowych. Ważne jest również edukowanie społeczeństwa na temat sportu osób z niepełnosprawnościami i promowanie ich osiągnięć. Dzięki tym działaniom, możemy zapewnić równe szanse dla wszystkich uczestników sportowych, niezależnie od ich stopnia niepełnosprawności.
Źródła:
- Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1599 z późn. zm.).
- Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r.
