Regulacje dotyczące praw autorskich w sporcie to zagadnienie, które we współczesnym świecie nabiera coraz większego znaczenia. Dzieje się tak ze względu na gwałtowny rozwój mediów internetowych, które sprawiają, że dostęp do treści sportowych jest łatwiejszy, niż kiedykolwiek wcześniej. Z tego powodu zapewnienie właściwej ochrony praw autorskich dla autorów i twórców tych treści jest niezwykle istotne.
1. Podstawa prawna
W Polsce regulacje dotyczące praw autorskich zostały określone przez ustawę o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 roku. Według tego aktu prawnego, autorzy mają prawo do wykorzystywania swoich dzieł w dowolny sposób, chyba że zgodnie z ustawą lub umową zostało to ograniczone. Przepisem, który ma kluczowe znaczenie jest art. 1 ust. 1 powyższej ustawy, który brzmi: „Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”. W związku z tym, relacje sportowe, wyniki zawodów, zdjęcia i filmy, a także teksty i artykuły dotyczące wydarzeń sportowych mogą być uznane za utwory objęte ochroną prawa autorskiego, gdy spełniają określone wymagania, takie jak oryginalność czy indywidualny charakter. Przykładami naruszeń praw autorskich będą np.:
- kopiowanie i rozpowszechnianie materiałów sportowych, takich jak relacje, wyniki, zdjęcia czy filmy, bez zgody ich właściciela,
- korzystanie z materiałów sportowych w celach komercyjnych bez uzyskania stosownych licencji lub zgody ich właściciela,
- nielegalne streamowanie transmisji sportowych lub udostępnianie ich w internecie bez zgody właściciela,
- oznaczanie utworów sportowych, jako swoich własnych, na przykład poprzez podpisywanie zdjęć czy filmów bez wiedzy ich faktycznego autora.
Bez wątpienia, w dzisiejszych czasach najwięcej naruszeń ma miejsce w mediach społecznościowych. W tym przypadku autorzy również mają prawo do ochrony swoich dzieł. Osoby publikujące treści na portalach społecznościowych lub na stronach internetowych, muszą uzyskać zgodę autorów na wykorzystanie ich treści, a także podać informacje o źródle. Składa się na to art. 17 powyższej ustawy, który brzmi: „Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu”.
2. Co grozi za złamanie prawa autorskiego?
Pojawia się pytanie - co właściwie za to grozi? Za złamanie praw autorskich w sporcie, zgodnie z polskimi przepisami prawa autorskiego, osoba odpowiedzialna może ponieść konsekwencje w postaci odpowiedzialności cywilnej lub karnej.
W przypadku odpowiedzialności cywilnej, właściciel praw autorskich może dochodzić roszczeń o zapłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie swoich praw autorskich. Wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj naruszenia, stopień szkody, czy zyski osiągnięte przez osobę naruszającą prawa autorskie. Zostało to zawarte w art. 79 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, który brzmi następująco: „Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
- na zasadach ogólnych albo
- poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści”.
Odpowiedzialność karna została uregulowana w rozdziale 14 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Zostały w nim opisane przestępstwa związane z naruszeniem praw autorskich i pokrewnych, takie jak przywłaszczenie autorstwa, rozpowszechnianie utworu bez pozwolenia, nielegalne utrwalanie i zwielokrotnianie przedmiotów praw autorskich i praw pokrewnych oraz paserstwo w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych. Kara za te przestępstwa może być grzywna, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności, w zależności od okoliczności i stopnia naruszenia praw autorskich.
3. Podsumowanie
Podsumowując, regulacje dotyczące praw autorskich w sporcie mają na celu ochronę twórców i autorów treści sportowych oraz zapobieganie nielegalnemu wykorzystywaniu ich twórczości. Dlatego osoby zajmujące się publikacją treści sportowych powinny być świadome konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem praw autorskich i działać zgodnie z przepisami.
Źródła:
- Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
