Jak wynika z art. 117 §2 kodeksu cywilnego, po upływie terminu przedawnienia, osoba przeciwko której roszczenie przysługuje, może bronić się przed jego spełnieniem poprzez podniesienie w postępowaniu zarzutu przedawnienia. Artykuł następny reguluje natomiast samą długość terminu przedawnienia. Zasadniczy wynosi 10 lat, jednak jeśli roszczenie dotyczy świadczeń okresowych bądź związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, to termin ulega skróceniu do lat trzech. Chciałbym poświęcić kilka słów na temat tych ostatnich roszczeń, czyli związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Całkiem niedawno bowiem Sąd Najwyższy musiał zająć się ustaleniem, czy konkretne roszczenie przysługujące spółdzielni mieszkaniowej rzeczywiście wiąże się z działalnością gospodarczą, czy też nie.
Chodziło mianowicie o roszczenie przeciwko gminie o zwrot częściowo nienależnego świadczenia w związku z uiszczeniem zawyżonej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, bez uwzględnienia przysługującej spółdzielni bonifikaty. Zasadność samego roszczenia jest tu sprawą drugorzędną, ponieważ główny spór dotyczył tego, czy uwzględnić należy podniesiony przez pozwaną gminę zarzut przedawnienia – postępowanie wszczęto w 2011 r., a opłata została uiszczona w 2003 r. Sąd I instancji zasądził roszczenie w całości, jednak sąd apelacyjny nie miał już takiej pewności, a główne wątpliwości dotyczyły tego, czy zasądzone roszczenie ma jednak związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, co w efekcie skutkowałoby oddaleniem powództwa.
Trzeba bowiem przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.11.2013 r. (sygn. akt I CSK 135/13), w którym stwierdzono, że spółdzielnie prowadzą działalność gospodarczą, która jest ukierunkowana na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych swoich członków, wobec czego należy je traktować podobnie, jak przedsiębiorców. Działalność ta sprowadza się do czynności zarządu nieruchomościami, w tym także do zabezpieczenia roszczeń majątkowych przysługujących członkom spółdzielni.
Z drugiej zaś strony, w dotychczasowym orzecznictwie przeważał pogląd, że roszczenie o zwrot nienależnie pobranej od spółdzielni opłaty z tytułu użytkowania wieczystego ulega przedawnieniu w terminie dziesięcioletnim. Sąd II instancji przychylił się do tego poglądu twierdząc, iż dochodzenie przez spółdzielnię roszczeń mających na celu ochronę jej mienia przed uszczupleniem należy do sfery prowadzonej działalności gospodarczej, jednak w jej ramach nie mieści się żądanie zwrotu nienależnie spełnionych przez spółdzielnię świadczeń w postaci opłaty za użytkowanie wieczyste, gdy, w ocenie sądu II instancji, wnoszenie tych opłat nie należy już do sfery prowadzonej działalności gospodarczej.
Aby rozwiać wątpliwości, skierowano pytanie prawne do Sądu Najwyższego, który przychylił się do poglądu, że roszczenie o zwrot części opłaty za użytkowanie wieczyste wiąże się z prowadzoną działalnością gospodarczą, w związku z czym przedawnia się ono w terminie trzyletnim (uchwała SN z dnia 11.07.2014 r., III CZP 33/14). Niestety uzasadnienie orzeczenia nie jest jeszcze dostępne. Gdy się jednak pojawi, będzie można do tematu powrócić.
