Postępowanie zabezpieczające jest osobnym rodzajem postępowania, pełniącym jednak funkcję służebną w stosunku do postępowania rozpoznawczego. Głównym jego celem jest udzielenie ochrony prawnej poprzez zabezpieczenie roszczeń strony na okres trwania właściwego procesu. Zabezpieczenia ma zatem charakter przejściowy i może utrzymywać się tylko przez okres trwania sporu, ewentualnie krótko po, do czasu wszczęcia egzekucji. Jak bowiem stanowi art. 7541 §1 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie (…) upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Warto ponadto zauważyć, że zabezpieczyć roszczenie można także przed wytoczeniem samego powództwa, jednak również i w tym wypadku występuje ograniczenie czasowe na wszczęcie postępowania rozpoznawczego, pod rygorem upadku zabezpieczenia.
Aby móc skutecznie żądać udzielenia zabezpieczenia przez sąd, osoba uprawniona musi w dostatecznym stopniu uprawdopodobnić dwie okoliczności, a mianowicie istnienie samego roszczenia, a także istnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Ustawodawca jak widać zrezygnował w tym wypadku z konieczności przeprowadzenia dowodu w tym zakresie, albowiem na danym etapie postępowania mogłoby to okazać się zbyt czasochłonne bądź znacznie utrudnione. Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia ma więc charakter odformalizowany, a uprawniony może tego dokonać jakimikolwiek sposobami, choć oczywiście za najskuteczniejsze należy uznać przedstawienie stosownych dokumentów czy przesłuchanie świadków, nie zaś same oświadczenia strony domagającej się udzielenia ochrony prawnej. Uprawdopodobnienie powinno być przeprowadzone w taki sposób, aby sąd mógł przypuszczać, że dane roszczenie rzeczywiście istnieje. W orzecznictwie wyrażono nawet pogląd, iż za wystarczające w tym wypadku należy uznać przedstawienie prywatnej opinii sporządzonej na zlecenie wnioskodawców, niebędącej opinią biegłego w rozumieniu k.p.c.
Aby sąd przychylił się do wniosku o zabezpieczenie nie wystarcza jednak tylko uprawdopodobnienie samego roszczenia. Drugą przesłanką jego zasadności jest uprawdopodobnienie przez uprawnionego istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Interes ten został zdefiniowany ustawowo, inaczej niż w przypadku chociażby art. 189 k.p.c. Zgodnie z art. 7301 §2 k.p.c., interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Musi zatem istnieć zagrożenie niewykonania późniejszego wyroku przez pozwanego. Wśród okoliczności, które będą wyłączać istnienie interesu prawnego po stronie uprawnionego wymienia się m.in. zabezpieczenie roszczenia instrumentami prawa materialnego (np. zabezpieczeniem rzeczowym) czy też dobrowolne spełnianie świadczenia przez obowiązanego w toku postępowania (np. w sprawach o czynsz najmu). Ostatnia okoliczność nie będzie jednak powodowała oddalenia wniosku o zabezpieczenie roszczeń o alimenty, bowiem z woli ustawodawcy uprawniony jest w takich sprawach zwolniony z obowiązku uprawdopodobnienia interesu prawnego.
