Kary nakładane na kluby piłkarskie za zachowanie kibiców, utrzymanie bezpieczeństwa i porządku czy to przez Komisję Ligi Ekstraklasy S.A. w przypadku klubów Ekstraklasy, czy to przez Komisję Dyscyplinarną w przypadku klubów I, II i III Ligi, czy to wreszcie przez organy dyscyplinarne wojewódzkich związków piłki nożnej w przypadku klubów IV Ligi i klas niższych są specyficznymi karami na tle innych dyscyplinarnych w polskiej piłce nożnej. Między innymi z mocy prawa mają rygor natychmiastowej wykonalności. Ponadto organ może wbrew zasadzie jednej kary zasadniczej nałożyć na klub więcej niż jedną taką karę, a po trzecie kluby odpowiadają za kibiców na zasadzie ryzyka, a nie na zasadzie winy.
Co do tego ostatniego zawsze są dyskusje i pytania. Jak to? Dlaczego klub ma płacić za to czego bezpośrednio nie zrobił, a zrobili to kibice? Zgodnie z art. 2 § 4 Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN (dalej: RD PZPN), kluby ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za przewinienia dyscyplinarne swoich zawodników, trenerów, instruktorów, członków sztabu medycznego, działaczy piłkarskich oraz kibiców, a zgodnie z art. 4 § 2 RD PZPN osoby prawne - a takimi są kluby sportowe - odpowiadają za przewinienia dyscyplinarne swoich zawodników, trenerów, instruktorów, członków sztabu medycznego, działaczy, kibiców oraz innych osób pełniących swoje funkcje z danymi zawodami na zasadzie ryzyka.
Kwestię odpowiedzialności klubu za brak porządku lub bezpieczeństwa na stadionie reguluje art. 64 RD PZPN. Katalog kar za brak porządku lub bezpieczeństwa na stadionie został zawarty w § 1 i w myśl tego przepisu, organ dyscyplinarny może wymierzyć klubowi następujące kary:
1) karę pieniężną,
2) weryfikację zawodów jako walkower,
3) rozgrywanie meczu bez udziału publiczności,
4) zakaz rozgrywania w określonym czasie lub określonej liczby meczów z udziałem publiczności na części lub na całym obiekcie sportowym, w miejscowości, będącej siedzibą klubu,
5) zakaz wyjazdów zorganizowanych grup kibiców na mecze piłkarskie,
6) rozgrywanie meczu na neutralnym stadionie,
7) zakaz rozgrywania meczu na określonym stadionie,
8) zakaz rozgrywania w określonym czasie lub określonej liczby meczów na obiektach sportowych w miejscowości będącej siedzibą klubu,
9) wykluczenie z rozgrywek,
10) zawieszenie lub pozbawienie licencji.
Kary te, z wyjątkiem weryfikacji zawodów jako walkower, mogą być również nałożone na klub za niewykonywanie obowiązków, określonych w przepisach dotyczących bezpieczeństwa na obiektach piłkarskich, nawet jeżeli przed, w czasie lub po zawodach nie doszło do naruszeń porządku lub bezpieczeństwa (art. 64 § 2 RD DZPN).
Klub ponosi też odpowiedzialność w wyniku niedopełnienia obowiązku zabezpieczenia wyjazdu zorganizowanej grupy kibiców (art. 64 ¹ RD PZPN). Zgodnie z tym przepisem, za brak porządku lub bezpieczeństwa w trakcie wyjazdu zorganizowanej grupy kibiców na mecz piłkarski wymierza się klubowi drużyny przyjezdnej karę zakazu wyjazdów zorganizowanych grup kibiców na mecze piłkarskie.
Kolejny delikt dyscyplinarny to niedopełnienie obowiązku zabezpieczenia porządku lub bezpieczeństwa na stadionie przez odpowiedzialne osoby fizyczne. Zgodnie z art. 65 § 1 RD PZPN, za niedopełnienie obowiązku zabezpieczenia należytego porządku lub bezpieczeństwa na stadionie przed, w czasie lub po zawodach, wymierza się odpowiedzialnym osobom fizycznym karę:
- upomnienia,
- nagany,
- karę pieniężną od 500 zł,
- dyskwalifikacji czasowej od 1 miesiąca do 2 lat.
Mamy też kwalifikowaną formę tego deliktu uzależnioną od tego czy na skutek niedopełnienia obowiązku zabezpieczenia należytego porządku lub bezpieczeństwa na stadionie przed, w czasie lub po zawodach doszło do poważnych naruszeń porządku lub bezpieczeństwa na stadionie przed, w czasie lub po zawodach. Została ona uregulowana w art. 65 § 2 RD PZPN. Tutaj kary są surowsze i może to być: kara pieniężna ale nie niższa niż 5.000 zł (podczas gdy w zwyczajnej formie deliktu jest to kara od 500 zł). Może to tez być kara dyskwalifikacji na czas nie krótszy niż 3 miesiące. A może też być kara zakazu udziału we wszelkiej działalności związanej z piłką nożną.
Odpowiedzialności kibiców został poświęcony art. 66 RD PZPN, w myśl którego za rażące naruszenie regulaminu obiektu sportowego lub regulaminu imprezy masowej przed, w trakcie lub bezpośrednio po meczu piłki nożnej, właściwy organ dyscyplinarny może orzec karę zakazu wstępu na stadion. Taką karę zakazu wstępu na stadion organ dyscyplinarny może orzec także za naruszenie bezpieczeństwa lub porządku w trakcie wyjazdu zorganizowanej grupy kibiców na mecz piłkarski.
Kolejnym deliktem „kibicowskim” są zachowania pogardliwe lub dyskryminacyjne (art. 67 RD PZPN). I tu kary mogą być orzeczone wobec klubów lub wobec kibiców lub wobec innych osób fizycznych. Kary dla klubów za prezentowanie przez kibiców treści o charakterze pogardliwym, rażąco nieetycznym, pochwalających terroryzm, przestępczość, przemoc, odwołujących się do zbrodniczych ideologii, treści politycznych, treści o charakterze dyskryminacyjnym, w szczególności odnoszących się do rasy, koloru skóry, języka, religii bądź pochodzenia, za wznoszenie okrzyków lub popełnienie innego aktu o takim charakterze w czasie, bezpośrednio przed lub po meczu to kara pieniężna nie niższa niż 5.000 zł lub idąc dalej kara weryfikacji zawodów jako walkower lub rozgrywanie meczu bez udziału publiczności lub zakaz rozgrywania w określonym czasie lub określonej ilości meczów z udziałem publiczności na części lub na całym obiekcie sportowym, w miejscowości, będącej siedzibą klubu lub zakaz wyjazdów zorganizowanych grup kibiców na mecze piłkarskie lub idąc jeszcze dalej wykluczenie z rozgrywek lub wreszcie przeniesienie zespołu do niższej klasy rozgrywkowej.
Wobec kibiców może być orzeczony zakaz stadionowy czyli zakaz wstępu na stadion do 2 lat, a wobec innych osób fizycznych kara: dyskwalifikacji na co najmniej 5 meczów lub co najmniej 3 miesiące lub kara pieniężna nie niższa niż 5.000 zł.
Maksymalny wymiar kary dodatkowej pozbawienia punktów, orzekanej w stosunku do klubu za przewinienie dyscyplinarne wynosi 3 punkty za pierwsze naruszenie, 6 punktów za drugie naruszenie.
Kara zasadnicza wykluczenia z rozgrywek (orzekana w przypadku rozgrywek, w których nie przyznaje się punktów) oraz kara zasadnicza przeniesienia zespołu do niższej klasy rozgrywkowej, o której mowa może zostać wymierzona w przypadku uprzedniego, dwukrotnego ukarania klubu za to przewinienie dyscyplinarne w danym sezonie.
W przypadku, jeżeli czynem było wywieszenie transparentu, flagi lub innego, podobnego przedmiotu i nie został on zdjęty, pomimo zgłoszenia takiego żądania przez delegata lub obserwatora PZPN, co spowodowało przerwanie meczu, zasadnicza kara pieniężna nie może być niższa niż 5.000 zł, a w przypadku, jeżeli czynem, o którym mowa w § 1 było wywieszenie transparentu, flagi lub innego, podobnego przedmiotu i nie został on zdjęty, pomimo zgłoszenia takiego żądania przez delegata lub obserwatora PZPN, co spowodowało przedterminowe zakończenie meczu, zasadnicza kara pieniężna nie może być niższa niż 10.000 zł.
Na koniec o zasadach szczególnych dotyczących kar za naruszenie bezpieczeństwa i porządku na obiektach piłkarskich uregulowanych w art. 68 RD PZPN. Wszystkie kary za brak należytego zabezpieczenia porządku na stadionie, z wyjątkiem walkoweru i kar finansowych, są natychmiast wykonalne, chyba że organ dyscyplinarny postanowi inaczej. Mamy zatem wynikający z mocy prawa rygor natychmiastowej wykonalności. Nie zależy on w tym przypadku od woli organu dyscyplinarnego.
W przypadku, jeżeli naruszenie opisane w niniejszym rozdziale jest wynikiem zachowania osób fizycznych, za które odpowiedzialność ponosi klub przyjezdny, karom podlega klub przyjezdny. Mowa tu o zorganizowanej grupie kibiców. W art. 68 § 3 zawarte zostało domniemanie, że kibice zajmujący sektor stadionu lub inne wydzielone miejsce, przeznaczone dla kibiców klubu przyjezdnego, są kibicami tego klubu. W przypadku niemożności zidentyfikowania kibiców, dopuszczających się przewinień opisanych w niniejszym rozdziale, karze podlega klub, będący gospodarzem meczu. Z kolei za przewinienia określone w art. 64, 65 i 67 można wymierzyć jednorazowo więcej niż jedną karę zasadniczą.
