Dzisiejszy wpis chciałbym poświęcić zagadnieniu odpowiedzialności członka zarządu majątkiem objętym wspólnością majątkową małżeńską w razie bezskuteczności egzekucji w stosunku do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 299 k.s.h.).
Nie ulega wątpliwości, że w określonych we wspomnianym powyżej art. 299 k.s.h. okolicznościach członek zarządu sp. z o.o. ponosić może odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Powyższa regulacja stanowi jedno z poważniejszych ryzyk związanych z zasiadaniem w zarządzie spółki, a świadomość prawna w tym zakresie (zarówno po stronie wierzycieli jak i dłużników) wydaje się być coraz większa.
W związku z powyższym w tym miejscu pozwolę sobie pominąć przesłanki samej odpowiedzialności z art. 299 k.s.h., które były przedmiotem licznych opracowań oraz artykułów. Postaram się raczej wyjaśnić kwestię odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązanie spółki majątkiem wspólnym. Innymi słowy spróbuję odpowiedzieć na pytanie, czy wierzyciel spółki, w razie bezskuteczności egzekucji w stosunku do niej, może skierować egzekucję do majątku objętego wspólnością majątkową członka zarządu tejże spółki.
Wyjaśnienia powyższego problemu nie znajdziemy w przepisach k.s.h. w związku z czym należy sięgnąć do regulacji dotyczących małżeńskich ustrojów majątkowych zawartych w k.r.o., w tym zwłaszcza do art. 41 k.r.o., zgodnie z którym:
§ 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
§ 2. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
§ 3. Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9.
Analiza powyższego przepisu prowadzi m.in. do wniosku, że zaspokojenie z majątku wspólnego małżonków jest możliwe m.in. wówczas, gdy zobowiązanie powstało w wyniku czynności prawnej dokonanej przez małżonka.
Tymczasem, jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego, odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. ma charakter odpowiedzialności deliktowej (m. in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2009 r., sygn. akt III CZP 72/08, wobec czego o czynności prawnej (której wymaga przecież art. 41 k.r.o. dla egzekucji z majątku wspólnego) nie może być mowy.
W konsekwencji zatem co do zasady stwierdzić wypada, że wierzyciel spółki w razie jej niewypłacalności będzie mógł kierować egzekucję wyłącznie do majątku osobistego członka zarządu, zaś do majątku wspólnego wyłącznie w mocno ograniczonym zakresie (art. 41 § 2 k.r.o).
