Od dzisiaj wszyscy jesteśmy w maskach

Darth Vader, Bane i Jason Voorhees to jedni z najbardziej znanych popkulturowych czarnych charakterów. Ich cechą wspólną jest to że wszyscy trzej noszą (nosili) maski. Jak się okazuje postać nosząca maskę jest straszniejsza od tej z odsłoniętą twarzą (ponieważ nasz mózg lubi rozpoznawać twarze i nie lubi tego co nieznane). Należy jednak zaznaczyć, że w większości przypadków osoby projektujące wizerunek czarnych charakterów decydują się na założenie im maski, gdyż w niej wyglądają one po prostu bardziej ,,cool”, co prowadzi do tego, że często są zapamiętywane lepiej lepiej niż główny bohater danego dzieła (chyba, że ten też nosi maskę – jak w przypadku Bane’a). Natomiast od dzisiaj – to my wszyscy, będziemy wyglądać straszniej i bardziej ,,cool” – wynika to z nałożonego na nas w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. obowiązku zasłaniania ust i nosa poza miejscem zamieszkania. Takie działanie władz nie wynika z tego, że wirus SARS-CoV-2 boi się osób w maskach lub przez brak pewności siebie zawstydza się w obecności ,,cool” - wyglądających osób, ale o to abyśmy nie zarażali siebie wzajemnie wspomnianym wirusem. W poniższym wpisie spróbuję przybliżyć w jakich okolicznościach aktualny jest obowiązek zasłaniania ust i nosa.

Zgodnie z pierwotnym brzmieniem rozporządzenia nakaz zasłania twarzy dotyczył każdego kto przebywał poza adresem miejsca zamieszkania lub stałego pobytu (§18 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii). W związku z takim brzemieniem przepisu należało stwierdzić, że maseczkę(lub inne narzędzie zasłaniające twarz) należało nosić zawsze, w każdych okolicznościach po przekroczeniu progu mieszkania – w tym np. w samochodzie).  Rozporządzenie w zakresie tego przepisu miało obowiązywać od dnia 16 kwietnia 2020 r.

Jednak we wtorek (14 kwietnia 2020 r.) na stronie internetowej ministerstwa zdrowia, pojawił się projekt zmieniający rozporządzenie z 10 kwietnia,  w zakresie obowiązku noszenia maseczek. Zgodnie z projektowanym brzmieniem §18, zasłanianie nosa i ust miało być obowiązkowe:

• w środkach zbiorowego transportu publicznego,
• na terenach zieleni, w szczególności: w parkach, zieleńcach, promenadach, bulwarach, ogrodach botanicznych, zoologicznych, jordanowskich i zabytkowych, a także na terenie plaż,
• na terenach leśnych, w szczególności: na terenie parkingów leśnych, miejsc postoju pojazdów, miejsc edukacji leśnej, miejsc małej infrastruktury leśnej i miejsc biwakowania,
• w miejscach ogólnodostępnych, w tym na drogach i placach, w obiektach kultu religijnego, obiektach handlowych, placówkach handlowych i na targowiskach,

z powyższego obowiązku zostało wyłączone:

• poruszanie się samochodem (uff…),
• zakrywanie twarzy przez dzieci poniżej 2 lat albo osoby, które nie są w stanie zakrywać ust lub nosa z powodu z trudności w oddychaniu albo niezdolne z do samodzielnego zakrycia lub odkrycia ust lub nosa.

Ostatecznie Rozporządzenie zmieniające zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw dniu 15 kwietnia 2020 r., w jeszcze innej wersji. Zgodnie z ostatecznie przyjętym przez Radę Ministrów brzmieniem  Rozporządzenia, noszenie maseczek jest od dziś konieczne:

• w środkach  publicznego  transportu  zbiorowego,
• w pojazdach samochodowych, którymi poruszają się osoby niezamieszkujące lub niegospodarujące wspólnie
• w miejscach ogólnodostępnych, w tym:

1. na drogach i placach,
2. w zakładach pracy oraz w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym,  lotniczym,  morskim  lub  wodnym  śródlądowym;  za  budynek  użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny,
3. w obiektach handlowych lub usługowych, placówkach handlowych lub usługowych i na targowiskach (straganach),
4. na terenie  nieruchomości  wspólnych.

W ostatecznej wersji doprecyzowano, więc w jakim zakresie obowiązek dotyczy ,,miejsc ogólnodostępnych”. Rozszerzono również katalog wyjątków, a mianowicie ust i nosa nie trzeba zasłaniać:

1. pojazdu samochodowego,  w którym przebywa lub porusza się 1 osoba  albo  1 osoba  z dzieckiem do ukończenia 4. roku życia;
2. dziecka do ukończenia 4. roku życia;
3. osoby, która nie może zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia, całościowych zaburzeń rozwoju, nie-pełnosprawności intelektualnej  w stopniu  umiarkowanym  albo  głębokim  lub  niesamodzielności (okazanie orzeczenia lub zaświadczenia w tym
4. osoby wykonującej  czynności  zawodowe,  służbowe  lub  zarobkowe  w budynkach,  zakładach,  obiektach, placówkach  i targowiskach   straganach z wyjątkiem  osoby wykonującej bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów;
5. kierującego środkiem  publicznego  transportu  zbiorowego  lub pojazdem samochodowym wykonującym zarobkowy  przewóz  osób,  jeżeli  operator  publicznego  transportu  zbiorowego  albo  organizator  tego  transportu albo przedsiębiorca wykonujący działalność w zakresie  zarobkowego przewozu osób, zapewnia oddzielenie kierującego od przewożonych osób w sposób uniemożliwiający styczność;
6. duchownego sprawującego kult religijny, w tym czynności lub obrzędy religijne, podczas jego sprawowania;
7. żołnierza Sił  Zbrojnych  Rzeczypospolitej  Polskiej  i wojsk  sojuszniczych,  a także  funkcjonariusza  SKW  i SWW, wykonujących zadania służbowe.

Na szczęście ostateczna wersja istotnie doprecyzowała obowiązek zasłaniania ust i nosa w ,,miejscach ogólnodostępnych”, co było ważne, gdyż pojęcie to nie posiada ustawowej definicji i wzbudzało sporo nieporozumień. W razie wątpliwości, myślę że wszystkie z takich obiektów, które są dostępne dla osób trzecich w sposób wolny, tzn. że w każdej chwili może wejść do nich osoba trzecia, powinny zostać uznane jako ,,ogólnostępne”. Na  podstawie tego można stwierdzić, że w zamkniętych biurach (dostępnych tylko dla pracujących w nich osób), czy zakładach produkcyjnych lub magazynach, do których wstęp mają tylko pracownicy nie jest konieczne zakrywanie twarzy. Natomiast w miejscach, do których w każdym czasie mogą wejść klienci (zwłaszcza bez wcześniejszej zapowiedzi), obowiązek noszenia maseczki należy uznać za zaktualizowany.

Należy jednak podkreślić, że na podstawie dodanych 15 kwietnia wyłączeń, zasłaniać twarzy w zakładach pracy nie muszą pracownicy, którzy nie obsługują interesantów lub klientów w sposób bezpośredni (fizycznie).\

Na szczególną uwagę zasługuje natomiast to, że osłaniać usta i twarz należy na częściach wspólnych nieruchomości, a więc nawet w drodze z mieszkania do parkingu podziemnego.

W samym samochodzie można już maseczkę zdjąć – zarówno gdy jedzie się nim w samotności jak i z osobami którymi wspólnie się zamieszkuje.

Maseczki nie muszą nosić też dzieci do ukończenia 4. roku życia.

Jako skutecznego zasłaniania twarzy Rada Ministrów nie traktuje najwyraźniej przyłbicy i dopuszcza zastosowanie tego typu środków jedynie w obiektach handlowych  lub  usługowych  lub  w placówkach handlowych  lub  usługowych, jeśli wszystkie stanowiska kasowe lub miejsca  prowadzenia  sprzedaży  lub  świadczenia  usług  wdanym  obiekcie  lub  placówce  są  oddzielone  od klientów dodatkową przesłoną ochronną.

Co ciekawe, Rozporządzenie z 10 kwietnia, nakłada na zakład pracy obowiązek zapewnienia osobom zatrudnionym niezależnie od podstawy zatrudnienia rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk, a także odległość pomiędzy stanowiskami pracy 1,5 m. Natomiast po wprowadzeniu obowiązku zasłaniania twarzy, nie został nałożony na pracodawców szczególny obowiązek zapewnienia pracownikom zobowiązanym do zasłania ust i nosa maseczek. Nie oznacza to jednak, że pracodawca nie musi zapewnić pracodawcom takich środków na podstawie art. Art. 237⁶ Kodeksu pracy, który zobowiązuje pracodawcę do nieodpłatnego dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej.

Jak widać, nawet nakładając na nas, teoretycznie, proste do zrealizowania obowiązki ustawodawca nie ułatwia nam ich wykonywania poprzez ich niedookreślenie. Na szczęście w ostatecznej wersji rozporządzenia, najważniejsze kwestie zostały doprecyzowane, co nie oznacza jednaj że nie pojawią się w zakresie stosowania tych przepisów spory interpretacyjne. W takich, szczególnych, sytuacjach jesteśmy, niestety, zdani na nasze umiejętności interpretacyjne i musimy sami dokonywać oceny czy dana przestrzeń jest ,,obiektem ogólnodostępnym”, czy jednak nie. 

(fot. pixabay)