Coś, co było domeną prawa cywilnego, od 1 czerwca br. wkroczyło do procedury administracyjnej (choć wcześniej mediacja została też wprowadzona do procedury sądowoadministracyjnej). Od dwóch tygodni w Kodeksie postępowania administracyjnego możemy znaleźć rozdział 5a zwany po prostu „Mediacja”.
Dziś kilka podstawowych, w mojej ocenie, zasad jakimi kierować się będzie ta nowa na gruncie administracyjnym instytucja.
Naczelną zasadą jaką wprowadza znowelizowany KPA jest postulat podejmowania przez organy administracji publicznej wszystkich uzasadnionych na danym etapie postępowania czynności umożliwiających przeprowadzenie mediacji lub zawarcie ugody (tak art. 13 § 2 KPA).
Ustawodawca precyzuje w art. 96a KPA, że w toku postępowania może być przeprowadzona mediacja, jeżeli pozwala na to charakter sprawy. Mediacja jest dobrowolna. Celem mediacji jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa, w tym przez wydanie decyzji lub zawarcie ugody. Uczestnikami mediacji mogą być: organ prowadzący postępowanie oraz strona lub strony tego postępowania albo strony postępowania.
Kodeks precyzuje dalej zasady rozpoczęcia mediacji, skutki niewyrażenia zgody na jej przeprowadzenie, zasady jej prowadzenia oraz okoliczności odnoszące się od osoby przeprowadzającą mediację (tzw. mediatora).
Prawodawca przewiduje również, że jeżeli w wyniku mediacji zostaną dokonane ustalenia dotyczące załatwienia sprawy w granicach obowiązującego prawa, organ administracji publicznej załatwia sprawę zgodnie z tymi ustaleniami, zawartymi w protokole z przebiegu mediacji (tak art. 96n § 1 KPA). Co może okazać się ważne dla uczestników mediacji z uwagi na chęć zachowania poufność co do pewnych faktów, do akt postępowania nie włącza się dokumentów i innych materiałów, które nie znajdują się w aktach postępowania, ujawnionych w toku mediacji przez jej uczestników, jeżeli te dokumenty i materiały nie stanowią podstawy do załatwienia sprawy zgodnie z ustaleniami zawartymi w protokole z przebiegu mediacji (tak art. 96n § 2 KPA).
Każdy kto miał choć raz do czynienia z administracją publiczną zapyta – po co to? Jak wskazuje się w uzasadnieniu do noweli celem wprowadzenia postępowania mediacyjnego jest zbliżenie administracji do społeczeństwa, zapewnienie kształtowania stosunków administracyjnoprawnych w sposób zwiększający wpływ stron postępowania na swoje sprawy, a także sprawy istotne dla społeczeństwa, w którym funkcjonują (partycypacja społeczeństwa we władztwie administracyjnym). Mediacja ma zatem w tym przypadku charakter transformujący – jest możliwa nie tyle pod warunkiem uprzedniej modernizacji administracji publicznej, ale właśnie jako jeden ze sposobów zmieniania kultury administrowania na bardziej przyjazny administrowanym.
Hasła zmian bardzo szumne, ale będę im kibicował. I zobaczymy co z tego wyjdzie. Obyśmy już niebawem mogli gratulować autorom zmian. Tego przede wszystkim Wam czytelnikom, ale i sobie życzę.
