W poprzednim wpisie poruszyłem tematykę nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej, a konkretniej przedstawiłem okoliczności wydania pierwszej decyzji Prezesa UOKiK-u, tego dotyczącej. Dzisiaj, chciałbym przejść do analizy ustawy o przeciwdziałaniu nieucziwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, a konkretnie tym jakich kontraktów i zawartych pomiędzy jakimi podmiotami dotyczy.
Zgodnie z art. 2 ww. ustawy, stosuje się ją do umów nabycia produktów rolnych i spożywczych. Na tym etapie należy zaznaczyć następujące wnioski: przede wszystkim ustawy nie stosuje się jedynie do umów (wynika to z interpretacji dalszych przepisów ustawy, a także z jej celu oraz funkcji), ale również do czynności faktycznych stron: podejmowanych zarówno przed zawarciem umowy, na etapie kontraktowania, jak i po jej rozwiązaniu, o ile wynikają z uprawnień stron ustanowionych w drodze umowy. Natomiast jeśli chodzi o rodzaje umów jakie podlegają reżimowi analizowanej ustawy, to stwierdzić należy, że będą to wszystkie umowy, które skutkują nabyciem prawa własności do danego towaru: sprzedaży, darowizny, zamiany, kontraktacji oraz dostawy.
Dodatkowo art. 2 zaznacza, że umowy te muszą być zawierane pomiędzy nabywcami i dostawcami. Wspomniane wyżej pojęcie produktów rolnych i spożywczych oraz pojęcia dostawcy i nabywcy zostały zdefiniowane przez ustawodawcę w art. 5.
Wiemy już na pewno, że produktem rolnym lub spożywczym jest marchewka. Pytaniem jest co jeszcze możemy do tej grupy zaliczyć. Zgodnie z ustawą, produktami takimi są środki spożywcze w rozumieniu art. 2 Rozporządzenia nr 178/2002. Są więc to substancje lub produkty przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia można się spodziewać (racjonalnie). Definicja ta jest więc dosyć szeroka – nie uwzględnia np. celu odżywczego albo tego czy dana żywność jest szkodliwa. Bez wątpienia wliczają się do tej grupy zarówno produkty pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, ale także innego pochodzenia, o ile odpowiadają cechom określonym w definicji (np. odpowiednie gatunki grzybów).
Natomiast jeśli chodzi o pojęcia dostawcy i nabywcy, to zgodnie z definicją przedstawioną w art. 5 ustawy, nabywcą jest przedsiębiorca, który wytwarza lub przetwarza produkty rolne lub spożywcze lub zbywa je odpłatnie nabywcy. Jeśli chodzi o wytwarzanie lub przetwarzanie to mamy tu do czynienia z produkcją produktów rolnych: nieprzetworzonych albo przetworzonych lub częściowo przetworzonych, natomiast jeśli chodzi o odpłatne zbywanie to należy zauważyć, że do tego rodzaju działalności nie zakwalifikuje się wymieniona na początku umowa darowizny. Nie powinno nikogo martwić użycie sformułowania ,,przedsiębiorca”, gdyż zgodnie z ustawą rozumie się je tak jak w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów – która przedstawia jedno z najszerszych ujęć pojęcia przedsiębiorcy w prawie polskim i zgodnie z orzecznictwem należy, na jej podstawie, zaliczać do tej grupy również rolników (tak uczynił również Prezes UOKiK-u w omawianej ostatnio decyzji, zaliczając producentów marchewki będących rolnikami do grona dostawców, a więc również przedsiębiorców). Natomiast dostawcą jest przedsiębiorca, który pośrednio lub bezpośrednio nabywa produkty rolne lub spożywcze w celu ich sprzedaży, odsprzedaży lub przetworzenia.
Jednak nie w każdej okoliczności umowa zbycia produktów rolnych lub spożywczych zawarta pomiędzy podmiotem odpowiadającym ustawowemu pojęciu dostawcy lub nabywcy będzie mogła być oceniana przez pryzmat analizowanej ustawy. Otóż między podmiotami zawierającymi kontrakt będzie musiała zająć odpowiednia relacja. Wartość obrotu pomiędzy nimi w roku wszczęcia postępowania dotyczącego nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej musi przekroczyć 50 tys. złotych, a wysokość obrotu strony nieuczciwie wykorzystującej przewagę kontraktową, w roku poprzedzającym wszczęcie postępowania, powinna wynieść ponad 100 tys. zł.
Wiemy już więc jakie umowy, w jakich okolicznościach podlegają reżimowi opisywanej ustawy. Jednak konieczne jest jeszcze jedno zastrzeżenie, a mianowicie wyłączenia ustawowe, których dokonał ustawodawca w art. 3. Otóż regulacją analizowanej ustawy nie zostaną objęte umowy, w których dostawca zbywa produkty spółdzielni, której jest członkiem, albo gdy dostawca jest członkiem grupy producentów rolnych, wstępnie uznanej grupy producentów rolnych lub uznanej organizacji producentów owoców lub warzyw.
W dzisiejszym wpisie udało mi się przeanalizować pod kątem przedmiotowym i podmiotowym umowy, które podlegają reżimowi ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej. Okazało się, że przedmiotem takich umów nie muszą być marchewki. W następnym wpisie postaram się przybliżyć na czym polega sama przewaga kontraktowa oraz jej nieuczciwe wykorzystywanie.
